Παρασκευή 23 Νοεμβρίου 2007

“Σύστημα Κοινωνικής (Αν)ασφάλισης”


Όσοι εκχωρούν ελευθερία εν ονόματι της ασφάλειας δεν δικαιούνται ούτε ελευθερία ούτε ασφάλεια” (ΒΕΝΙΑΜΙΝ ΦΡΑΓΚΛΙΝOΣ)

O
διεθνής οίκος αξιολόγησης Standard & Poors, εξαιτίας της γήρανσης του πληθυσμού, προβλέπει για την Ελλάδα ότι το χρέος θα ανέλθει στο 436% του ΑΕΠ το 2050, εάν συνεχιστεί η πολιτική που ακολουθείται τώρα και δεν προωθηθούν μεταρρυθμίσεις. Στην έκθεσή του εκτιμά συγκεκριμένα ότι «τα δημόσια οικονομικά των περισσότερων χωρών θα εμφανίσουν επιδείνωση, στο επόμενο μισό του αιώνα, ως αποτέλεσμα των δημογραφικών αλλαγών, εκτός και εάν αυτές αντισταθμιστούν από πολιτικές δημοσιονομικής προσαρμογής ή από μεταρρυθμίσεις στο σύστημα κοινωνικής ασφάλισης και στο σύστημα των σχετικών δαπανών».
Το αξιοσημείωτο στην έκθεση αυτή είναι ότι προς αποφυγήν της δημοσιονομικής επιδείνωσης ο διεθνής αυτός οίκος ούτε διακατέχεται από υιοθέτηση μονόδρομων λύσεων, ούτε θεωρεί ότι μόνον οι μεταρρυθμίσεις στο σύστημα κοινωνικής ασφάλισης μπορούν να αντιμετωπίσουν το πρόβλημα. Γι’ αυτό και χρησιμοποιεί το διαζευκτικό “ή” στην εκτίμησή του. Άλλη λύση είναι η εφαρμογή πολιτικών δημοσιονομικής προσαρμογής, αφήνοντας ανέπαφο το ασφαλιστικό!!
Σύμφωνα δε με το Ίδρυμα Οικονομικών και Βιομηχανικών Ερευνών (ΙΟΒΕ), αυτή η δημοσιονομική προσαρμογή πρέπει να στηριχθεί σ' ένα μακροχρόνιο πρόγραμμα δημοσιονομικής εξυγίανσης, που θα περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων, την αύξηση των εσόδων, η οποία πρέπει να προέλθει από διεύρυνση της φορολογικής βάσης, καταπολέμηση της φοροδιαφυγής και ένταξη παραοικονομικών δραστηριοτήτων στην οικονομία. Ως προϋποθέσεις γι’ αυτό κατονομάζει την μεταρρύθμιση, απλοποίηση και κωδικοποίηση της φορολογικής νομοθεσίας, την μεταρρύθμιση της φορολογικής διοίκησης, με εκσυγχρονισμό των μηχανισμών συλλογής των φόρων και περιορισμό του κόστους τους, καθώς και την εμπέδωση κλίματος εμπιστοσύνης και συνέπειας απέναντι στο φορολογικό σύστημα, με κατάργηση των φορολογικών αμνηστιών.
Ακόμη και ο ΣΕΒ, με επιστολή που απέστειλε αμέσως μετά τις εκλογές προς τον πρωθυπουργό ο πρόεδρός του Δημήτρης Δασκαλόπουλος, τονίζει, μεταξύ άλλων, πως «η νέα λαϊκή εντολή ενισχύει αποφασιστικά τη διακηρυγμένη βούλησή σας να προχωρήσετε με ταχύτητα και αποτελεσματικότητα στις αναγκαίες μεταρρυθμίσεις στην οικονομία, στο κράτος, στην κοινωνία». Παράλληλα, επισημαίνεται ότι «η επιχειρηματική κοινότητα, με την καθημερινή της δράση και τις πρωτοβουλίες της, καταθέτει τη συνεισφορά της στη συλλογική προοπτική μίας οικονομικά ισχυρής και κοινωνικά δίκαιης Ελλάδας».
Πώς, όμως, μπορείς να επιτύχεις μια οικονομικά ισχυρή και κοινωνικά δίκαιη Ελλάδα; Εφαρμόζοντας ένα μακροχρόνιο πρόγραμμα δημοσιονομικής εξυγίανσης, που υποστηρίζουν αξιόπιστοι οικονομικοί αναλυτές ή διαλύοντας το ασφαλιστικό σύστημα της χώρας, σύμφωνα με τις εισηγήσεις τεχνικών επιτροπών «σοφών», στις οποίες βολικά παρέπεμψε το ζήτημα η Ν.Δ.;
Ο κάθε καλοπροαίρετος θα επέλεγε την πρώτη περίπτωση, η οποία αποτελεί πραγματική λύση, χωρίς να θίγει τις πλατιές κοινωνικές μάζες, που μαστίζονται από την οικονομική ανέχεια. Μολαταύτα, η ΝΔ επέλεξε συνειδητά να “βάλει χέρι” στο ασφαλιστικό σύστημα, υπονομεύοντας τόσο με πράξεις, όσο και με παραλείψεις το μέλλον του, χωρίς μέχρι στιγμής να έχει προβάλει καμιά ολοκληρωμένη και διαρθρωτική λύση, καθηλώνοντας μισθούς και συντάξεις, δίνοντας αβέβαια μηνύματα για τα μέτρα που θα λάβει στο μέλλον, εντείνοντας την ανασφάλεια και προσφέροντας γη και ύδωρ στους μεγαλοεπιχειρηματίες. Κι εδώ είναι το μυστικό…
Η δημοσιονομική εξυγίανση απαιτεί γενναία αύξηση των προς είσπραξιν άμεσων φόρων από αυτούς τους λίγους, που πραγματικά κατέχουν. Εάν η Ν.Δ. επέλεγε αυτή τη λύση, τότε θα πήγαινε κόντρα στις αρχές και τη φυσιογνωμία της ως ένα καθαρό δεξιό, νεοφιλελεύθερο κόμμα. Γι’ αυτό και είναι μονόδρομος για την ίδια η επιλογή της εκ νέου επιβάρυνσης των πολλών. Ως ιδέα μάλιστα ξεκίνησε πολύ νωρίτερα.
Με την ολοκλήρωση της θητείας των κυβερνήσεων του ΠΑΣΟΚ, κατά την οποία επιχειρήθηκε και σε γενικές γραμμές επιτεύχθηκε ο συνδυασμός της μεγέθυνσης (ανάπτυξης) με την εμβάθυνση (επέκταση) του κοινωνικού κράτους, άρχισαν οι γκρίνιες. Ήδη βιώνουμε την αντίστροφη πορεία: από τις παροχές στις περικοπές, από τους ανταποδοτικούς φόρους ανάλογα με τα εισοδήματα στους έμμεσους (κεφαλικούς) φόρους. Και καθώς οι φοροαπαλλαγές των επιχειρήσεων επεκτείνονται, ενώ την ίδια στιγμή οι σημερινοί 60άρηδες συνταξιοδοτούνται, κυριάρχησε η συζήτηση για το Ασφαλιστικό. Δηλαδή, για την παράταση του εργασιακού βίου και την περικοπή των συντάξεων. Έστω κι αν αυτό σημαίνει βίαιη ανατροπή του οικονομικού και κοινωνικού προγραμματισμού εκατομμυρίων πολιτών.
Η ύπαρξη, όμως, και η ενίσχυση των συστημάτων κοινωνικής προστασίας, για τα οποία μιλούσε προεκλογικά η Ν.Δ., ζητώντας ανανέωση της λαϊκής εντολής στο πρόσωπό της, απαιτεί πολιτική βούληση που εκφράζεται στην πράξη και όχι στη θεωρία. Η κυβέρνηση της Ν.Δ., αφού απώλεσε το προεκλογικό κοινωνικό προσωπείο, από την επομένη, κιόλας, των εκλογών, έσπευσε να ανακοινώσει αλλαγές στο Ασφαλιστικό, επιβεβαιώνοντας την υποψία ότι υπήρχε προαποφασισμένο σχέδιο, που απλώς δεν ετέθη υπόψη των ψηφοφόρων· επέλεξε την παλιά καλή και πολλαπλώς δοκιμασμένη συνταγή να ρίξει όλα τα βάρη από την αποτυχημένη πολιτική της στα λαϊκά στρώματα, στους πολίτες.
Εις εκτέλεσιν, λοιπόν, του παραπάνω σχεδίου, στο οποίο δώσαμε επιγραμματικά τον τίτλο «κοινωνική αποδόμηση και καλλιέργεια κλίματος ανασφάλειας», η κυβέρνηση προχώρησε και προχωρά σε ιδιωτικοποιήσεις τραπεζών και δημόσιων επιχειρήσεων, χωρίς να συζητά καν τις υποχρεώσεις που πρέπει να αναλάβουν οι επιχειρήσεις αυτές για το ασφαλιστικό των Ταμείων τους. Έτσι επιχειρείται να μεταφερθεί το κόστος των ενοποιήσεων στο Ι.Κ.Α. και στο κοινωνικό σύνολο. Με τις προκλητικές εθελούσιες εξόδους, όπως έγινε στον ΟΤΕ, δίνονται σε ηλικία 48 και 50 ετών υψηλές συντάξεις σε λίγους. Η αντισυνταγματική λύση στο συνταξιοδοτικό πρόβλημα των Τραπεζοϋπαλλήλων επιβαρύνει δυσβάστακτα το ΙΚΑ και το ασφαλιστικό σύστημα. Μόνο για τις συντάξεις της Εμπορικής δόθηκαν εντός του 2006 από το ΙΚΑ 10 εκ. ευρώ. Σχετικά με την ένταξη των επικουρικών ταμείων στο ΕΤΕΑΜ η κυβέρνηση φορτώνει αυτό το ταμείο με νέα βάρη, ενώ εξακολουθεί να μη αποδίδει σ' αυτό τις ασφαλιστικές εισφορές που του ανήκουν. Το πρόβλημα δεν είναι μόνο νομοθετικό, αλλά και άμεσα πολιτικό και πρακτικό. Γιατί ο νόμος Ρέππα προέβλεπε τη συντεταγμένη και ορθολογική ομαδοποίηση όλων των ταμείων και όχι μόνο την ένταξη των προβληματικών στο ΕΤΕΑΜ, όπως κάνει η κυβέρνηση.
Αλλά και με την λεγόμενη εισφοροδιαφυγή, τα τελευταία τριάμισι χρόνια άφησε και συνεχίζει να αφήνει την εισφοροδιαφυγή να καλπάζει σε πρωτοφανή ύψη, απαξιώνοντας τους υπάρχοντες μηχανισμούς ελέγχου και πάταξής της. Οι ανασφάλιστοι - κατεξοχήν μετανάστες - εργαζόμενοι ξεπερνούν το 1.000.000 και οι οικονομικές απώλειες φτάνουν τα 4,5 δις €. Ταυτόχρονα προωθούνται «κυλιόμενες» ρυθμίσεις χρεών των επιχειρήσεων στα ασφαλιστικά ταμεία, οι οποίες μάλιστα εξαγγέλλονται μήνες πριν, έτσι ώστε να σταματήσει κάθε κίνητρο εξόφλησης. Όμως η ένταξη του συνόλου των εργαζομένων στο σύστημα, όπως και η πληρωμή των βεβαιωθεισών εισφορών των επιχειρήσεων προς το ΙΚΑ (σ.σ. κάθε χρόνο ευνοϊκή ρύθμιση χρεών των επιχειρήσεων προς το ΙΚΑ), θα σήμαινε αύξηση της ανεργίας για τη βαλκάνια εκδοχή του νεοφιλελευθερισμού, η οποία βασίζεται στο χαμηλό εργατικό κόστος και όχι στην επένδυση στην παιδεία και την κατάρτιση. Έτσι η ανταγωνιστικότητα των ελληνικών προϊόντων και υπηρεσιών στηρίζεται στη «μαύρη»-ανασφάλιστη εργασία και την παραοικονομία.
Βάσει αυτής της λογικής και το έμμεσο μισθολογικό κόστος των επιχειρήσεων τίθεται στο στόχαστρο, ως αρνητικό μέγεθος για την ανταγωνιστικότητα. Τα ταμεία αναλαμβάνουν, από τις επιχειρήσεις, τους «ακριβούς»-ηλικιωμένους υπαλλήλους, μέσω των προγραμμάτων πρόωρης-εθελούσιας εξόδου. Οι επιχειρήσεις απαλλάσσονται από τις κοινωνικές ευθύνες τους και το κοινωνικό σύνολο αναλαμβάνει κι αυτό το βάρος…
Η κυβέρνηση καλλιεργεί κλίμα ανασφάλειας, το οποίο οδηγεί χιλιάδες εργαζομένους σε πρόωρη συνταξιοδότηση, με εμφανείς τις προθέσεις της: α) να αποχωρήσουν από το Δημόσιο και τον ευρύτερο Δημόσιο Τομέα όσο το δυνατόν περισσότεροι, μέσα από μια “εθελουσία” έξοδο χωρίς κίνητρα, κάτι που όμως είναι επιζήμιο για τα Ταμεία, αλλά και για τους ίδιους τους εργαζομένους και β) η μείωση του μέσου όρου συνταξιοδότησης, μέσα από δικές της πολιτικές επιλογές, οδηγεί σε διάλογο με προδιαγεγραμμένες λύσεις, την αύξηση ορίων ηλικίας και περικοπές στο σύνολο των μεσαίων και υψηλών συντάξεων, οι οποίες θα βλάψουν τα χαμηλά κυρίως εισοδήματα, διαμορφώνοντας ένα ομοιόμορφο καθεστώς ανέχειας, αν όχι φτώχειας.
Η πολιτική αυτή άρχισε ήδη να δημιουργεί εκτός από μεγάλα προβλήματα στη λειτουργία των υπηρεσιών, δυσβάστακτα ελλείμματα στα Ταμεία των Δημοσίων Υπαλλήλων. Παράλληλα, με τον τρόπο αυτό δημιουργείται μια νέα ομάδα χαμηλοσυνταξιούχων με σοβαρές κοινωνικές επιπτώσεις.
Εάν σ’αυτά προσθέσουμε και τα χρέη του Δημοσίου προς τα Ασφαλιστικά Ταμεία, τα οποία έφθασαν από 2,7 δις ευρώ το 2004 σε 6 δις ευρώ το 2006, αλλά και τις δαπάνες Υγείας, οι οποίες κινούνται πλέον εκτός ελέγχου και μάλιστα με ρυθμό πάνω από 30%, τότε αντιλαμβανόμαστε το πραγματικό εύρος της επιδιωκόμενης καταστροφής.
Σίγουρα, κανείς σήμερα δεν αισθάνεται ασφαλής με το Ασφαλιστικό, το οποίο βέβαιο είναι ότι χρειάζεται άμεση παρέμβαση, αλλά μόνον για την επιδιόρθωση των δομικών προβλημάτων του και την διασφάλιση ενός ανεκτού και εγγυημένου επιπέδου ζωής των πολιτών. Όπως σίγουρο είναι ότι χρειάζεται άμεση εξυγίανση και η δημοσιονομική πολιτική, προκειμένου να διασφαλιστεί η συνέχιση των ρυθμών ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας, καθόσον με τους σημερινούς χειρισμούς της κυβέρνησης κι αυτός ο τομέας απειλείται με συρρίκνωση.
Δυστυχώς, όμως, η κυρίαρχη πολιτική επιλογή της Ν.Δ. είναι να στηρίξει τους λίγους και ισχυρούς και στα πλαίσια αυτής της πολιτικής δημιουργεί μια νέα ιδιωτική αγορά πρόνοιας εις βάρος του κράτους πρόνοιας, εις βάρος των πολιτών, ακυρώνοντας στην ουσία του την κοινωνική ασφάλιση στην Ελλάδα, όπως την γνωρίζαμε μέχρι σήμερα.
Με αυτές τις μεθοδεύσεις το μόνο σίγουρο είναι ότι η κυβέρνηση, κατ’ αντίθεσιν των προβλέψεων και προτάσεων σοβαρών οικονομικών αναλυτών, θα επιτύχει να μεταβάλλει τη χώρα σε μια οικονομικά ανίσχυρη και κοινωνικά άδικη Ελλάδα, εμμένοντας στο να μας παραμυθιάζει ότι μονίμως “στραβός είναι ο γιαλός”...