Κυριακή 29 Οκτωβρίου 2006

«Γιατί η σημερινή Παιδεία παιδεύει, αλλά δεν εκπαιδεύει;»

Στην Αρχαιότητα τα ελληνόπουλα εκπαιδεύονταν πάνω σε έννοιες όπως το Όν, η Γνώση, η Αλήθεια, ο Νόμος, η Φύση, η Μεταφυσική, η Πολιτεία, η Ηθική, η Τέχνη, το Υπερβατικό, το Απόλυτο. Γενικότερα, ο,τιδήποτε αφορούσε ή σχετιζόταν με τη ζωή και τον Άνθρωπο ήταν δυνατό να αποτελέσει αντικείμενο εκπαίδευσης, η οποία αποσκοπούσε στην μόρφωση, δηλαδή στην διαμόρφωση πρώτιστα του χαρακτήρα των νέων και εν συνεχεία στην συσσώρευση γνώσεων, η οποία θα οδηγούσε στην διαμόρφωση μιας σκέψης κριτικής, συνθετικής και αναλυτικής.
Σήμερα, όμως, βιώνουμε, δυστυχώς, τον ισοπεδωτικό θρίαμβο της μετριότητας και του κακού γούστου, που κάνουν το σημερινό ελληνόπουλο, εμποτισμένο από την λογική της απομνημόνευσης και όχι της σκέψης, να λέει πως ο Κολοκοτρώνης ήταν …αρχαίος Έλληνας και πως «όταν μεγαλώσω θα γίνω Σάκης»!!
Αλλά και για εκείνους από τους νέους που βάζουν υψηλούς στόχους, πτυχία στο εξωτερικό, μεταπτυχιακά και ξενύχτια στις βιβλιοθήκες, είναι αβέβαιο εάν θα βρουν απασχόληση, εάν δεν έχουν προηγουμένως “Μπάρμπα στη Κορώνη”.
Η κατάσταση που επικρατεί σήμερα είναι εκρηκτική. Αποσπασματικά και ευκαιριακά μέτρα, δημαγωγικές εξαγγελίες, υπουργικές αλλαγές, χωρίς συνέχεια και ενιαία πολιτική, έχουν οδηγήσει τα σχολεία σήμερα σε μία ακόμα αναστάτωση, τους εκπαιδευτικούς σε μία ακόμη απογοήτευση και οργή και τις οικογένειες σε μιαν ακόμη αρνητική εμπειρία, καθώς βλέπουν να λείπει από τη χώρα μας η πραγματική πολιτική για την Παιδεία που θα την καταστήσει προϋπόθεση σωστής ανάπτυξης και προόδου.
Από την άλλη, για την κατανόηση του προβλήματος της Παιδείας και όχι μόνον, αναγκαία είναι η άρση της σύγχυσης ανάμεσα στην έννοια "δημόσιο" και στην έννοια "κοινωνικό". Το φαινομενικό διακύβευμα των συγκρούσεων είναι αν η Παιδεία θα παραμείνει στο "δημόσιο" τομέα ή αν θα περάσει, εν μέρει, στον "ιδιωτικό" τομέα, η οποία, σημειωτέον, σε καμιά της μορφή δεν είναι Παιδεία αλλά μια πλημμελέστατη, όπως - όπως εν μέρει εκπαίδευση, η οποία παρέχεται κατ’ επίφασιν δωρεάν από τον δημόσιο τομέα. Ένα μεγάλο μέρος της πουλιέται από τον ιδιωτικό τομέα (βλ. Φροντιστήρια, κέντρα μελέτης, κ.λ.π.). Αυτό που έχει τελικά σημασία είναι πως αποδέκτης αυτής της ανεπαρκέστατης εκπαίδευσης, τόσο της "δημόσιας" όσο και της "ιδιωτικής", είναι η κοινωνία. Το πραγματικό διακύβευμα επομένως για την κοινωνία δεν είναι ποιό μέρος της παιδείας θα είναι "δημόσιο" και ποιό θα είναι "ιδιωτικό", αλλά κατά πόσο η Παιδεία θα παράγεται σύμφωνα με της δυνατότητες της σύγχρονης κοινωνίας και θα προσφέρεται σύμφωνα με τις ανάγκες της ίδιας σύγχρονης κοινωνίας.
Κι, όμως, η Παιδεία είναι ουσιαστικός όρος ανάπτυξης και κοινωνικής εξέλιξης. Είναι το πραγματικό στοιχείο που μετρά τους δείκτες ευημερίας κάθε Χώρας. Έχει μεγάλες ευθύνες η εκάστοτε Κυβέρνηση γιατί ακολουθεί την πεπατημένη των ευκαιριακών υπουργικών μέτρων που προσπαθούν να συγκαλύψουν την έλλειψη της ενιαίας πολιτικής, οδηγώντας Πανεπιστήμια και σχολεία σε διάλυση, μαθητές και εκπαιδευτικούς σε ανασφάλεια και τους γονείς σε απόγνωση.
Το εκπαιδευτικό μας σύστημα έχει ανάγκη από ένα μεγάλο ποιοτικό άλμα με τρεις κυρίως στόχους:
α) την αποτελεσματική σύνδεση της παιδείας με την εργασία,
β) την εξασφάλιση ολοκληρωμένου συστήματος Παιδείας για όλους τους πολίτες. Ένα εκπαιδευτικό, δηλαδή, σύστημα που θα προσφέρει σε όλες τις βαθμίδες, μόρφωση, καλλιέργεια, κουλτούρα, δημοκρατική και ανθρωπιστική κοινωνική συνείδηση και
γ) την υποστήριξη, τον εκσυγχρονισμό και την αναβάθμιση των σχολείων και των δημόσιων πανεπιστημίων που ήδη λειτουργούν, προκειμένου αυτά να μπορέσουν να αντιμετωπίσουν τις ανάγκες της σύγχρονης εποχής.
Για την επίτευξη του άλματος αυτού, τα μεγάλα ζητούμενα για την ελληνική εκπαίδευση συνοψίζονται σήμερα στα εξής:
i) Η διατήρηση του δημόσιου, του ακαδημαϊκού και του κοινωνικού χαρακτήρα της εκπαίδευσης,
ii) η διασφάλιση της ελεύθερης και ισότιμης πρόσβασης στην εκπαίδευση όλων των Ελλήνων πολιτών, έτσι ώστε να συνεχίσει να υπηρετεί τις ανάγκες της ελληνικής κοινωνίας,
iii)η εξεύρεση πόρων για τη χρηματοδότηση και την υλικοτεχνική υποστήριξη των υπαρχόντων σχολείων και λοιπών εκπαιδευτικών ιδρυμάτων, έτσι ώστε να διασφαλιστεί η δυνατότητά τους να ανταποκρίνονται στις διαρκώς αυξανόμενες ανάγκες,
iv) η αξιολόγηση και διασφάλιση της ποιότητας των παρεχόμενων από την εκπαίδευση υπηρεσιών,
v) η αναζήτηση τρόπων καταπολέμησης του συγκεντρωτικού, ελάχιστα ευέλικτου και συχνά αναποτελεσματικού τρόπου λειτουργίας της εκπαίδευσης, που οφείλεται στην άμεση εξάρτησή της από το κράτος, δηλαδή την κεντρική εξουσία, η οποία μπορεί να οδηγήσει ακόμη και στην ίδρυση μη κρατικών – μη κερδοσκοπικών πανεπιστημίων, με την προϋπόθεση όμως της διατήρησης του δημόσιου, του ακαδημαϊκού και του κοινωνικού τους χαρακτήρα,
vi) η εναρμόνιση των ανώτατων εκπαιδευτικών ιδρυμάτων με τις πραγματικές ανάγκες της κοινωνίας και της οικονομίας, έτσι ώστε αυτά να οδηγούν σε πτυχία και διπλώματα με πραγματικό αντίκρισμα για τους αποφοίτους τους.
Εν κατακλείδι, όσοι υποστηρίζουν σήμερα ότι τα προβλήματα στον χώρο της εκπαίδευσης θα λυθούν, ως δια μαγείας, απλά και μόνον με την παροχή ιδιαίτερα αυξημένων αποδοχών στους εκπαιδευτικούς ή με υποκινούμενες προς τους μαθητές – φοιτητές καταλήψεις των σχολείων και των πανεπιστημίων, κατ’ελάχιστον γεννούν υποψίες για τις πραγματικές προθέσεις τους ή, κατά το επιεικέστερο, τα προσεγγίζουν κοντόφθαλμα και συντεχνιακά…