Δήλωση για το αποτέλεσμα των εκλογών της 11ης Νοεμβρίου 2007

Μια πολυήμερη, κοπιώδης και εν πολλοίς επώδυνη εσωκομματική προεκλογική περίοδος για την ανάδειξη του νέου Προέδρου του ΠΑΣΟΚ, σήμερα έλαβε τέλος, με την αποκορύφωση της εκλογικής διαδικασίας, η οποία ήταν πράγματι πρωτόγνωρη, αλλά και συγκινητική, από απόψεως προσελεύσεως των μελών και φίλων του ΠΑΣΟΚ.
Το εκλογικό σώμα, αντιπαρερχόμενο το ψευτοδίλημμα περί αντι-Καραμανλή, εξέλεξε με συντριπτική πλειοψηφία ως νέο Πρόεδρο του Κινήματος τον Γιώργο Παπανδρέου, δίνοντάς του την καθαρή εντολή που ζήτησε, για να προχωρήσει στην ριζική ανανέωση του κόμματος, στην αποσαφήνιση του ιδεολογικού στίγματος, αλλά και στη διασφάλιση της ενότητας και της αυτοτέλειάς του, προκειμένου να καταστεί και πάλι το ΠΑΣΟΚ ένα δυναμικό κίνημα της ριζοσπαστικής κεντροαριστεράς, ικανό να εκφράσει την πλατιά λαϊκή βάση των αναξιοπαθούντων από την φιλελεύθερη καταιγίδα μη προνομιούχων Ελλήνων.
Αξιοσημείωτο είναι ότι σε επίπεδο Μαγνησίας ο λαός έδωσε την απόλυτη πρωτοκαθεδρία στον Γιώργο Παπανδρέου, χωρίς να επηρεαστεί από την – πρώιμη ή και όψιμη – εκπεφρασμένη διαφορετική άποψη εκλεγμένων στελεχών του Κινήματος κι αυτό περιποιεί με ιδιαίτερη τιμή, αλλά και ευθύνη όλους εμάς που σηκώσαμε το βάρος της υποστήριξης της υποψηφιότητας του Γιώργου Παπανδρέου στη Μαγνησία.

“Καθεστωτισμός – Κυβερνητισμός”

Έχει παρατηρηθεί ότι καίτοι τα κόμματα διασφαλίζουν την συνέχεια και σταθερότητα της δημοκρατίας μας, ακόμα και αν το σύστημα αντιπροσώπευσης περνάει κρίση, εντούτοις όταν εγκαθιδρύουν επί μακρό χρονικό διάστημα ένα σύστημα διακυβέρνησης, αυτό έχει ως αποτέλεσμα να αποκτούν συν τω χρόνω μια "καθεστωτική" αντίληψη και λειτουργία, μέσω της δημιουργίας παγιωμένων σχέσεων και λειτουργιών, οι οποίες όχι μόνον ανακόπτουν την αρχική ορμή και ενεργούν εν τέλει ως τροχοπέδη για την επίτευξη των αλλαγών και μεταρρυθμίσεων που επαγγέλλονται, αλλά - το κυριότερο - μετατρέπονται σε απλοί διαχειριστές της εξουσίας.
Αυτή η καθεστωτική αντίληψη, η οποία αποκαλείται “καθεστωτισμός - κυβερνητισμός” επηρεάζει παραμορφωτικά τις συνειδήσεις των πολιτικών ενός τέτοιου κόμματος, από τον πιο μικρό μέχρι τον πιο μεγάλο, κατά τέτοιο τρόπο, ώστε να θεωρούν την νομή της εξουσίας ως αναφαίρετο δικαίωμα και αυτοσκοπό και ότι ο Λαός είναι υποχρεωμένος να τους ανέχεται ως νομείς και διαχειριστές στο διηνεκές.
Από αυτόν τον “κυβερνητισμό” δεν ξέφυγε και το ίδιο το ΠΑΣΟΚ, το οποίο, επειδή παρέμεινε για πολλά χρόνια στην εξουσία, αναλώνοντας τις δυνάμεις του στη διαχείριση της εξουσίας και των μηχανισμών της, ταυτίστηκε με την κρατική λειτουργία, σε σημείο που να έχει αποκτήσει μια ιδιώνυμη "κρατική" νοοτροπία, με αποτέλεσμα την διάρρηξη των σχέσεών του με τα κοινωνικά στρώματα που το στήριζαν και ήθελαν να προσβλέπουν σ’ αυτό.
Αξιοσημείωτη πάνω στο ζήτημα αυτό είναι η προσφάτως δημοσιευθείσα αυτοκριτική της Βάσως Παπανδρέου, η οποία είπε ότι: «…το πρόβλημά μας δεν είναι ότι κυβερνήσαμε, το πρόβλημα έγκειται στον τρόπο που κυβερνήσαμε…τα τελευταία χρόνια είμαστε ο ορισμός της πολιτικής ασάφειας και της ανυπαρξίας ενιαίας έκφρασης...μιλούσαμε για συμμετοχική δημοκρατία και δεν είχαμε στοιχειώδη δημοκρατία στη λειτουργία μας...».
Μετά την ήττα του 2004 το ΠΑΣΟΚ κλήθηκε να λειτουργήσει με την πραγματική του ιδιότητα· αυτή του πολιτικού κόμματος. Κι ενώ φαντάζει τούτο αυτονόητα απλό, εντούτοις αποδείχθηκε εξαιρετικά δύσκολο, αν όχι αδύνατο στη πράξη. Ευρισκόμενο αποκομμένο από την δημόσια διοίκηση ανακάλυψε ότι λησμόνησε πώς είναι να λειτουργεί σαν κόμμα. Η δεύτερη συνεχόμενη ήττα έφερε στην επιφάνεια πλήρως αυτό το πρόβλημα εγκλιματισμού στις νέες συνθήκες. Το πλείστον των στελεχών, αλλά και των μελών του ΠΑΣΟΚ έχοντας περιέλθει σε πολυετή απραξία, αδυνατούσαν να συνειδητοποιήσουν ότι χρειάζεται η συστράτευσή τους για την επανάκαμψη από την νάρκη στην οποία είχαν περιέλθει, πολλώ μάλλον να αλλάξουν νοοτροπία ετών, προωθώντας και υλοποιώντας τα σχέδια και τις νέες ιδέες του ανακηρυχθέντος από τις εσωκομματικές εκλογές του 2004 νέου Προέδρου Γιώργου Παπανδρέου για τον ανασχηματισμό του κόμματος.
Και πράγματι, όπως αναφέρθηκε και σε προηγούμενο άρθρο μας, υπήρξαν νέες ιδέες, και μάλιστα πολύ οραματικές και πολλά υποσχόμενες, όπως: α) η πράσινη οικονομία, β) η συμμετοχική δημοκρατία, γ) η κοινωνική λογοδοσία, δ) η επένδυση στην παιδεία, ε) η μέτρηση της απόδοσης των κρατικών δαπανών και στ) η ανάπτυξη της περιφέρειας στη λογική της "Νέας Ολυμπίας", κ.α., τις οποίες ο μόνος που πραγματικά τις εξέφρασε στο προηγούμενο διάστημα ήταν, δυστυχώς, μόνον ο Γιώργος Παπανδρέου, σε σημείο που να διερωτάται κανείς εάν είναι το ίδιο το ΠΑΣΟΚ έτοιμο για έναν ηγέτη σαν τον Γιώργο Παπανδρέου ή μάλλον βολεύει καλύτερα το ρουσφέτι, η εσωκομματική διαπλοκή, οι ομάδες, οι καρέκλες, κ.λ.π.;
Σήμερα, μετά από 2 συνεχόμενες ήττες, πολλοί είναι αυτοί που μιλάνε για το ποιός θα κερδίσει τον Καραμανλή. Δηλαδή αυτή την στιγμή τουλάχιστον μια μεγάλη μερίδα στελεχών, μελών, αλλά και φίλων του ΠΑΣΟΚ δεν έχει καταλάβει ότι η απώλεια της εξουσίας επιβάλλει να λειτουργήσει το ΠΑΣΟΚ ως κόμμα.
Και τι σημαίνει αυτό πρακτικά; Ότι πρέπει να κάνει ό,τι κάνει ένα κόμμα που δεν είναι εξουσία. Να συζητήσει με αυτούς που δεν το ψήφισαν, γιατί δεν το ψήφισαν...Να καταλάβει γιατί έχασε. Και μετά να προχωρήσει στις πολιτικές αλλαγές που απαιτούνται για να ξαναγίνει κόμμα. Και τότε να αρχίσει να συζητά ξανά για εξουσίες, εκλογικές νίκες, κ.λ.π..
Σήμερα, όμως, τι έχουμε; Νοσταλγοί της εξουσίας της περιόδου “1981-2004”, να συζητάνε την επαναφορά σε αυτό που τους έλειψε· Στον κρατικό κορβανά. Στην κρατική τους λειτουργία και όχι σε μια ενδυναμωμένη κομματική τους λειτουργία. Ακόμα και τώρα το κόμμα το βλέπουν σαν το “αναγκαίο κακό”, για να επανέλθουν σε αυτό που τους άρεσε. Να τους χαιρετούν οι θυρωροί στα Υπουργεία, να διαχειρίζονται σοβαρά θέματα ή μη, αλλά με τίτλο…
Αποξενώθηκε, λοιπόν, το ΠΑΣΟΚ από την κοινωνική του λειτουργία, περιχαρακωμένο στην «κρατική του λειτουργία». Ακόμα και τώρα και στα δύο στρατόπεδα βλέπουμε ανθρώπους να μιλούν για την επικράτηση όχι μόνον έναντι του αντιπάλου, αλλά έναντι και των υπο-ομάδων εντός της κάθε ομάδας. Μάχη καθαρά με κρατικά χαρακτηριστικά και όχι κομματικά. Μάχη νομής εξουσίας όχι κομματικής, αλλά στρατηγική τοποθέτηση όταν θα έρθει η ώρα της εξουσίας.
Ακόμα και στην σημερινή αντιπαράθεση το ΠΑΣΟΚ έχει το καθεστωτικό άρωμα. Την άρρηκτη σχέση του με την εξουσία δηλαδή και την πλήρη αδυναμία του να οργανωθεί στοιχειωδώς έξω από αυτή. Το πλέον εντυπωσιακό είναι ότι εναντίον του “καθεστωτισμού” μιλούν άνθρωποι όπως o Βαγγέλης Βενιζέλος, η Τόνια Αντωνίου, ο Κώστας Σκανδαλίδης, η Μιλένα Αποστολάκη, που ουσιαστικά για πρώτη φορά καλούνται να λειτουργήσουν σε μια κατάσταση που δεν ελέγχουν πλήρως. Παρότι δεν είναι επί του παρόντος σώφρον να γίνει λόγος περί μηχανισμών, εντούτοις απορίας άξιον είναι πώς είναι δυνατόν να είναι εναντίον των καθεστωτικών αντιλήψεων, άνθρωποι που κλείνουν, σε δημόσιες κρατικές ή περί του κράτους θέσεις, 20 χρόνια; Μιλούν για τις διαπλοκές με τα ΜΜΕ άνθρωποι που δούλεψαν με αυτά, που πλήρωσαν, που συγγένεψαν και παντρεύτηκαν με αυτά μια εικοσαετία; Και είναι λίγο αργά για τους παλιούς τουλάχιστον, να αλλάξουν προβιά και να είναι αθώοι κοινωνιστές.
Το βράδυ της Τρίτης, 6/11/2007, από τη Χαλκίδα ο Γ.Παπανδρέου απηύθυνε πρόσκληση στους πολίτες, να πουν «ναι» στη μεγάλη πράξη κάθαρσης που θα απαλλάξει το ΠΑΣΟΚ από τον «καθεστωτισμό» και τον «κυβερνητισμό». Και μάλιστα χειροκροτήθηκε έντονα όταν το είπε. Φαίνεται πως αν και αργά, τουλάχιστον ο Πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ αποδέχεται όλα αυτά που καταμαρτυρούσαν στο κόμμα οι "κακοί", "αντιλαϊκοί" "εχθροί" του, δηλαδή οι πολίτες.
Αλλά δεν φτάνει αυτό. Δεν σημαίνει ότι ξεπερνιέται ένα πρόβλημα μόνο και μόνο επειδή το έχεις αναγνωρίσει. Για να αλλάξει το ΠΑΣΟΚ χρειάζεται και να αλλάξουν πρόσωπα. Όλους αυτούς που με τον καιρό έγιναν καθεστωτικοί ή αναλώθηκαν στη διαχείριση της εξουσίας και των μηχανισμών της. Χρειάζονται ριζικές αλλαγές σε επίπεδα προσώπων για να κάνουν μια νέα αρχή. Όσο αυτό δεν γίνεται εγκαίρως αντιληπτό, θα έχουμε επανάληψη του μύθου της περιόδου 2004-2007, περί δεξιάς παρένθεσης...
Ο Γιώργος Παπανδρέου αν κερδίσει, γιατί εξακολουθώ να πιστεύω ότι μόνο αυτός μπορεί να αλλάξει κάτι, πρέπει να σπάσει αυτόν τον καθεστωτισμό. Γιατί έτσι όπως είναι σήμερα, σαν θεσμική κουλτούρα, αυτό το κόμμα, είναι πολύ δύσκολο να ξανακυβερνήσει. Πρώτα πρέπει να πείσει το ΠΑΣΟΚ ότι νοιάζεται για τον κόσμο, ότι έχει ξεκάθαρες πολιτικές θέσεις επί όλων των κρισίμων ζητημάτων που τον αφορούν, οι οποίες θα διαμορφώσουν από τη μια πλευρά μια νέα σχέση του ΠΑΣΟΚ με την πολιτική και από την άλλη μια νέα σχέση εμπιστοσύνης με τον πολίτη και μετά να ζητήσει την ψήφο του. Μετά θα μπορεί να απαιτήσει με αξιώσεις την συνεργασία με την αριστερά, αλλά και να κοιτάξει την ΝΔ στα μάτια, χωρίς φόβο και ενοχές…

Παρελθόν, παρόν και μέλλον του σοσιαλισμού στην Ευρώπη και του ΠΑΣΟΚ στην Ελλάδα

Τι έχει απομείνει στην Ευρώπη από τα σοσιαλιστικά
κόμματα και από τις κυβερνήσεις που είχαν σχηματίσει; Τι σημαίνει να είναι κανείς σήμερα σοσιαλιστής και, το κυριότερο, τι ακριβώς πρέπει να κάνει το ΠΑΣΟΚ για να μπορέσει να εκδιώξει από την εξουσία την Ν. Δημοκρατία;

1.- Το βρετανικό Εργατικό Κόμμα είναι εκείνο το οποίο βρίσκεται στην εξουσία το μεγαλύτερο διάστημα και κανένας από την ηγεσία του, πολύ περισσότερο ο ίδιος ο Τόνι Μπλερ, δεν χρησιμοποιούσε πια τον όρο «σοσιαλιστής». Οι γερμανοί σοσιαλδημοκράτες, οι οποίοι βρίσκονταν στην κυβέρνηση, συγκυβερνώντας όμως με τους χριστιανοδημοκράτες, κάτω από την καγκελάριο Αγγέλα Μέρκελ, δεν μπορούσαν να κάνουν από μόνοι τους έτσι κι αλλιώς τίποτε.

Οι ισπανοί σοσιαλιστές, οι οποίοι πέτυχαν αναπάντεχη νίκη το 2004, ενδιαφέρονται περισσότερο για μέτρα κοινωνικού φιλελευθερισμού παρά για οικονομικές μεταρρυθμίσεις σε σοσιαλιστική κατεύθυνση. Όσο για τους σουηδούς σοσιαλδημοκράτες, αυτοί, παρά τη στροφή τους προς το Κέντρο (για να μην πούμε προς τα δεξιά), έχασαν τις εκλογές από τον συνασπισμό των κομμάτων της πραγματικής Δεξιάς και τώρα θα έχουν την άνεση μιας τουλάχιστον τετραετίας για να αναζητήσουν τα αίτια της ήττας τους.
Η σοσιαλδημοκρατία αντιμετωπίζει δύσκολες επιλογές και τα γεγονότα στην Γερμανία το έχουν καταστήσει σαφές. Στη θεωρία, το Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα της Γερμανίας (SPD) είχε τη δυνατότητα να σχηματίσει κυβέρνηση ανοιχτή στην αριστερά, μια συμμαχία με το Κόμμα της Αριστεράς και τους Πράσινους. Αντ’ αυτού, οι σοσιαλδημοκράτες επέλεξαν τον Μεγάλο Συνασπισμό, δηλαδή μια συμμαχία με τους εκλογικούς τους αντιπάλους και τους νεοφιλελεύθερους, εναντίον των οποίων διεξήγαγαν ολόκληρη την προεκλογική τους εκστρατεία.
Αυτή η έκβαση δείχνει σε τι βαθμό αντίφασης είναι ικανή να φτάσει η σοσιαλδημοκρατία όταν επιλέγει να αποφύγει έναν εποικοδομητικό διάλογο, ακόμα και έναν κρίσιμο διάλογο, με την εναλλακτική αριστερά.
Το ίδιο ζήτημα τέθηκε στη Γαλλία από έναν άνθρωπο που σίγουρα δεν ανήκει στην ιστορία της Γαλλικής εναλλακτικής αριστεράς. Ο Λοράν Φαμπιούς είπε ότι στο επόμενο συνέδριο οι Γάλλοι σοσιαλιστές θα πρέπει να επιλέξουν ανάμεσα σε μια γραμμή και μια προοπτική που είναι φιλελεύθερη σοσιαλιστική, στην πραγματικότητα φιλελεύθερη δημοκρατική και, όπως το έθεσε, μια σαφής προσέγγιση προς την αριστερά. Και πάλι ήταν ο Λοράν Φαμπιούς εκείνος που είπε ότι μόνο μια σαφής προσέγγιση προς την αριστερά μπορεί να δημιουργήσει ένα μέλλον για τους σοσιαλιστές.
Προκύπτει μια νέα ιστορική ανάγκη για μια εναλλακτική κοινωνία. Σε αυτή την προσπάθεια καλείται να παίξει έναν πρωταγωνιστικό ρόλο η Ευρώπη. Όχι η σημερινή Ευρώπη, αλλά μια άλλη. Ισχύει και για την Ευρώπη η γνωστή ρήση: «Ο βασιλιάς είναι νεκρός, ζήτω ο βασιλιάς».
Η Ευρώπη των αγορών έχει πεθάνει, θαμμένη από την ψήφο πολλών λαών και χωρών. Είναι δυνατόν να γεννηθεί η Ευρώπη που έχουν ανάγκη ο κόσμος και οι λαοί που την κατοικούν; Μια Ευρώπη πρωταγωνίστρια στον αγώνα για την παγκόσμια ειρήνη; Ειρήνη δεν σημαίνει μόνο έλλειψη πολέμου, αλλά ένα νέο διεθνές σύστημα κοινωνικών, οικονομικών και πολιτιστικών σχέσεων. Ο Γάλλος φιλόσοφος, Ετιέν Μπαλιμπάρ, ορθά είπε γι’ αυτό το σύστημα:
“μια Ευρώπη της αλληλοκατανόησης των ανθρώπων, μια Ευρώπη ικανή να λειτουργήσει ως γέφυρα μεταξύ του Βορρά και του Νότου του κόσμου, ικανή να ανοίξει την αγκαλιά της στους μετανάστες, να γίνει ένας τόπος όπου μπορεί να δημιουργηθεί ένας διαφορετικός πολιτισμός. Ένας πολιτισμός που έχει ανάγκη να ασκεί ριζοσπαστική κριτική, να αμφισβητεί τις νεοφιλελεύθερες πολιτικές, να οικοδομήσει ένα νέο οικονομικό και κοινωνικό σύστημα. Μια Ευρώπη που βασίζει στην δημοκρατία το ρόλο της στον κόσμο και το διαφορετικό της οικονομικό και κοινωνικό σύστημα, και μάλιστα σε μια ιδιαίτερη μορφή δημοκρατίας, τη συμμετοχική, εκείνη που γεννιέται από την εποικοδομητική διαχείριση των συγκρούσεων, κοινωνικών καθώς και ιδεολογικών. Η δημοκρατία, όπως εκφράζεται από την συμμετοχή των λαών, οργανωμένη από τα κάτω και κατά περιοχή, δημιουργώντας έτσι καινούργιες κοινότητες από επιλογή”.
2.- Από την άλλη, ο σύγχρονος οικονομικός φιλελευθερισμός θέλει να μας πείσει ότι το κράτος, το «δημόσιο» και οι υπηρεσίες του, ο προγραμματισμός της οικονομίας, ο κοινωνικός έλεγχος στους μηχανισμούς της αγοράς, οι μορφές κοινωνικής προστασίας και όλα όσα συνδέονταν κάποτε με το κράτος πρόνοιας ανήκουν σε ένα προηγούμενο και ξεπερασμένο στάδιο της ιστορίας του καπιταλισμού. Μας λέει: «Αφήστε την αγορά να παίξει τον ρόλο της και μετά δημιουργείστε κοινωνικό κράτος».
3.- Υπό το πρίσμα τούτων των πολιτικών συσχετισμών και εξελίξεων, ερευνητέο είναι σε ποια κατάσταση βρίσκεται το ΠΑΣΟΚ και τι σχέση έχει ή θα μπορούσε να έχει με τον φιλελευθερισμό;
Ο ίδιος ο Γιώργος Φλωρίδης, σε συνάθροιση οπαδών του Βαγγέλη Βενιζέλου, είπε πρόσφατα ότι: «Δεν πρέπει το ΠΑΣΟΚ να εμφανίζεται ως μια καρικατούρα αμερικανικού νεοφιλελεύθερου κόμματος, αλλά ως ένα καθαρά σοσιαλιστικό κόμμα».
Αλλά και ο ίδιος ο Γιώργος Παπανδρέου, πάνω στο θέμα αυτό, είπε ξεκάθαρα ότι:
"Δυστυχώς, η ταύτιση του ΠΑΣΟΚ με φαινόμενα μιας κατεστημένης νοοτροπίας, μισητής από την κοινωνία, οδήγησε το ΠΑΣΟΚ στο να απωλέσει την συναισθηματική και πολιτική σχέση του με την κοινωνία. Αντίστοιχα, η κοινωνία απομακρύνθηκε σταδιακά κι από το ΠΑΣΟΚ. Θεμελιακή αιτία των αδυναμιών υπήρξε η αυξανόμενη αποξένωση του Κινήματός από τις πηγές από τις οποίες αντλεί την ισχύ του. Ξέχασε τον καθημερινό αγώνα του πολίτη, έχασε την ίδια την πολιτική..."
Η περίοδος διακυβέρνησης της χώρας από τον Κώστα Σημίτη ήταν, αναμφίβολα, μία από τις πιο παραγωγικές και χρήσιμες στη σύγχρονη ιστορία μας.
Ταυτόχρονα όμως, με την ολοκλήρωση της τετραετίας 2000-2004, ήταν επίσης φανερό ότι η συγκεκριμένη γενιά στελεχών του ΠΑΣΟΚ είχε δώσει ό,τι ήταν να δώσει, είχε εξαντλήσει τις ιδέες της, είχε εθιστεί και σε κάποιες περιπτώσεις, αναπόφευκτα, διαβρωθεί από την εξουσία και γενικά είχε κουραστεί και κουράσει.
Μετά τη φυσιολογική ήττα στις εκλογές του 2004, το ΠΑΣΟΚ έπρεπε να αναδείξει νέους ανθρώπους, οι οποίοι να εκφράζουν νέες ιδέες και να εμπνέουν νέα οράματα. Αυτό ήταν ένα από τα νοήματα του αιτήματος "Γιώργο προχώρα, άλλαξέ τα όλα".
Από το πόσο γρήγορα και πόσο επιτυχημένα θα γινόταν αυτό εξαρτάτο και η επιτυχία του ΠΑΣΟΚ στις εκλογές του 2007.
Και πράγματι υπήρξαν νέες ιδέες, και μάλιστα πολύ οραματικές και υποσχόμενες όπως:
· η πράσινη οικονομία,
· η συμμετοχική δημοκρατία,
· η κοινωνική λογοδοσία,
· η επένδυση στην παιδεία,
· η μέτρηση της απόδοσης των κρατικών δαπανών,
· η ανάπτυξη της περιφέρειας στη λογική της "Νέας Ολυμπίας" κ.α.
Δυστυχώς, όμως, ο μόνος που πραγματικά τις εξέφρασε στο προηγούμενο διάστημα ήταν ο Γιώργος Παπανδρέου, σε σημείο που να διερωτάται κανείς εάν είναι το ίδιο το ΠΑΣΟΚ έτοιμο για έναν ηγέτη σαν τον Γιώργο Παπανδρέου ή μάλλον βολεύει καλύτερα το ρουσφέτι, η εσωκομματική διαπλοκή, οι ομάδες, οι καρέκλες, κ.λ.π.;
Το όραμά του δεν πολλαπλασιάστηκε από ορισμένα στελέχη, ιδίως από εκείνα που ήρθαν στο ΠΑΣΟΚ επειδή ήταν δύναμη εξουσίας και όχι επειδή ήταν το λαϊκό κίνημα των προοδευτικών Ελλήνων. Νέοι άνθρωποι δεν προβλήθηκαν και τα παλιά στελέχη είτε δεν ήθελαν, είτε δε μπορούσαν. Εάν κάτι έπρεπε να αλλάξει στο ΠΑΣΟΚ, αυτό ήταν πρωτίστως τα στελέχη του.
Η αποτυχία του Γιώργου Παπανδρέου ήταν ότι δεν προχώρησε αρκετά γρήγορα σε αυτή την κατεύθυνση από το 2004, όταν είχε όλες τις προϋποθέσεις. Σήμερα αυτό γίνεται εξ ανάγκης και σε συνθήκες κρίσης. Το ΠΑΣΟΚ φαίνεται σαν να απαρτίζεται ήδη από δύο κόμματα. Απλώς δε γνωρίζουμε ποιο από τα δύο θα κρατήσει το όνομα και τη "σφραγίδα". Εύχομαι και πιστεύω ότι θα είναι αυτό του Γιώργου.
Το νέο ήθος του Γιώργου Παπανδρέου το έχει ανάγκη αυτή η χώρα. Τώρα καλούμαστε όλοι, όχι απλά για να διαλέξουμε αρχηγό, αλλά για να διαλέξουμε ποιο ΠΑΣΟΚ θέλουμε. Να αγωνιστούμε για το ΠΑΣΟΚ που θέλουμε να έρθει στην εξουσία και όχι η εξουσία να φέρει το ΠΑΣΟΚ στα δικά της μέτρα. Ο αγώνας αυτός είναι αγώνας αξιών και συναισθήματος, είναι αγώνας ανάκτησης της αξιοπιστίας της πολιτικής κόντρα στον κυνισμό, την παραπλάνηση, την επικοινωνιακή δημαγωγία.
Αυτός ο αγώνας είναι η πρόκληση που πρέπει να αντιμετωπίσουμε νικηφόρα. Άλλες γενιές αγωνίστηκαν για τη δημοκρατία που τώρα απολαμβάνουμε· Εμείς πρέπει να αγωνιστούμε για να διασφαλίσουμε ότι αυτή η δημοκρατία θα λειτουργεί με όρους αφύπνισης και συμμετοχής των πολιτών, όχι με όρους υποβάθμισης της νοημοσύνης μας και ποδηγέτησης συνειδήσεων.
Στα πλαίσια αυτά, η προσπάθεια ορισμένων να αντιμετωπιστεί και περιοριστεί η εσωτερική μας εκλογική αναμέτρηση στο επίπεδο των μονομάχων «ηρώων», σε συνδυασμό με την οξύτητα της αντιπαράθεσης μεταξύ των υποψηφίων για την προεδρία του Κινήματος, αποτελεί το κύριο εμπόδιο για κάθε ουσιαστική πολιτική συζήτηση, υπάρχει δε σοβαρός κίνδυνος να οδηγήσει το ΠΑΣΟΚ στην απομόνωση από τους κοινωνικούς αγώνες, σπρώχνοντας, παράλληλα, το εκλογικό μας σώμα στους λαϊκιστές ηγέτες και στην αγκαλιά του φιλελευθερισμού.
Για τους λόγους αυτούς, το στοίχημα είναι πολύ μεγαλύτερο από αυτό των τελευταίων βουλευτικών εκλογών. Αφορά την απαίτησή μας για έναν νέο πολιτικό πολιτισμό, που θα σέβεται το μυαλό και την ψυχή του πολίτη και θα κάνει σημαία την διασφάλιση, ενίσχυση και διεύρυνση του κοινωνικού κράτους. Και που θα οδηγεί σε Κυβερνήσεις οραματικές, υπεύθυνες, αποτελεσματικές και υπόλογες για την εντολή που διαχειρίζονται, την δική μας εντολή.
4.- Το ίδιο το κοινωνικό κράτος, για το οποίο αναφερθήκαμε και προηγουμένως, σύμφωνα με τις πολιτικές της παρελθούσης και παρούσης νεοφιλελεύθερης διακυβέρνησης, περιέχει τις δραματικές επιπτώσεις της κυριαρχίας της αγοράς. Το να υπερασπιζόμαστε, όμως, ό,τι μας παραχωρείται είναι μια λανθασμένη και αδιέξοδη επιλογή. Θα ήταν σαν να βγάζουμε νερό από τη θάλασσα με το κουτάλι. Στην πραγματικότητα η κύρια πρόκληση είναι να πετύχουμε μια πραγματική κοινωνική προστασία. Η οικονομία είναι αυτό που πρέπει να αμφισβητηθεί, είναι η ικανότητα να κριτικάρουμε την οικονομία που πρέπει να ανακαλυφθεί εκ νέου και ένα από τα ζωντανά στοιχεία αυτής της κριτικής της οικονομίας εκφράζεται στην συγκεκριμένη εμπειρία της υπεράσπισης και προώθησης των κοινωνικών αγαθών.
Τα αγαθά που πρέπει να θεωρούμε σημαντικά, που ανήκουν σε όλους, πρέπει να είναι ο μοχλός για την οικοδόμηση της μελλοντικής μας κοινωνίας και αφετηρία μιας πορείας που θα κάνει δυνατή την επίτευξη ενός νέου κοινωνικού και δημοκρατικού συμβολαίου, μια βάση για μια άλλη Ελλάδα, απαλλαγμένη από την νεοφιλελεύθερη καταδίκη, για μια Ελλάδα της συμμετοχικής δημοκρατίας.
Αυτό είναι και θα πρέπει να είναι το κύριο καθήκον του ΠΑΣΟΚ, η εκτέλεση του οποίου, όπως και τότε, έτσι και τώρα, θα αλλάξει την Ελλάδα· μια Ελλάδα, όμως, που δεν έχει σχέση με τα σαλόνια και με τους Έλληνες που ασκούνται σε συζητήσεις γύρω από τους -ισμούς και τις καταναλωτικές προκλήσεις τους· μια Ελλάδα, που δεν είναι μόνον οι περιώνυμοι Έλληνες, αλλά πρωτίστως οι ανώνυμοι άνθρωποι, που τραγουδούν το ηλιοβασίλεμα, που αγαπούν, που καλημερίζουν το διπλανό τους, που είναι φιλόξενοι και γενναιόδωροι, που ζουν με φιλαλληλία, που μπορούν να δώσουν το χέρι στον αδύναμο -κυρίως σ' αυτόν. Αυτή είναι η πραγματική Ελλάδα και γι' αυτή την Ελλάδα αξίζει να αγωνίζεται κανείς…

Παρελθόν, παρόν και μέλλον του σοσιαλισμού στην Ευρώπη και του ΠΑΣΟΚ στην Ελλάδα

Tι έχει απομείνει στην Ευρώπη από τα σοσιαλιστικά κόμματα και από τις κυβερνήσεις που έχουν σχηματίσει; Τι σημαίνει να είναι κανείς σήμερα σοσιαλιστής και, το κυριότερο, τι ακριβώς πρέπει να κάνει το ΠΑΣΟΚ για να μπορέσει να διώξει από την εξουσία την Ν. Δημοκρατία;
1.- Το βρετανικό Εργατικό Κόμμα είναι εκείνο το οποίο βρίσκεται στην εξουσία το μεγαλύτερο διάστημα και κανένας από την ηγεσία του, πολύ περισσότερο ο ίδιος ο Τόνι Μπλερ, δεν χρησιμοποιούσε πια τον όρο «σοσιαλιστής». Οι γερμανοί σοσιαλδημοκράτες, οι οποίοι βρίσκονταν στην κυβέρνηση, συγκυβερνώντας όμως με τους χριστιανοδημοκράτες, κάτω από την καγκελάριο Αγγέλα Μέρκελ, δεν μπορούσαν να κάνουν από μόνοι τους έτσι κι αλλιώς τίποτε.
Οι ισπανοί σοσιαλιστές, οι οποίοι πέτυχαν αναπάντεχη νίκη το 2004, ενδιαφέρονται περισσότερο για μέτρα κοινωνικού φιλελευθερισμού παρά για οικονομικές μεταρρυθμίσεις σε σοσιαλιστική κατεύθυνση. Όσο για τους σουηδούς σοσιαλδημοκράτες, αυτοί, παρά τη στροφή τους προς το Κέντρο (για να μην πούμε προς τα δεξιά), έχασαν τις εκλογές από τον συνασπισμό των κομμάτων της πραγματικής Δεξιάς και τώρα θα έχουν την άνεση μιας τουλάχιστον τετραετίας για να αναζητήσουν τα αίτια της ήττας τους.
Η σοσιαλδημοκρατία αντιμετωπίζει δύσκολες επιλογές και τα γεγονότα στην Γερμανία το έχουν καταστήσει σαφές. Στη θεωρία, το Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα της Γερμανίας (SPD) είχε τη δυνατότητα να σχηματίσει κυβέρνηση ανοιχτή στην αριστερά, μια συμμαχία με το Κόμμα της Αριστεράς και τους Πράσινους. Αντ’ αυτού, οι σοσιαλδημοκράτες επέλεξαν τον Μεγάλο Συνασπισμό, δηλαδή μια συμμαχία με τους εκλογικούς τους αντιπάλους και τους νεοφιλελεύθερους, εναντίον των οποίων διεξήγαγαν ολόκληρη την προεκλογική τους εκστρατεία.
Αυτή η έκβαση δείχνει σε τι βαθμό αντίφασης είναι ικανή να φτάσει η σοσιαλδημοκρατία όταν επιλέγει να αποφύγει έναν εποικοδομητικό διάλογο, ακόμα και έναν κρίσιμο διάλογο, με την εναλλακτική αριστερά.
Το ίδιο ζήτημα τέθηκε στη Γαλλία από έναν άνθρωπο που σίγουρα δεν ανήκει στην ιστορία της Γαλλικής εναλλακτικής αριστεράς. Ο Λοράν Φαμπιούς είπε ότι στο επόμενο συνέδριο οι Γάλλοι σοσιαλιστές θα πρέπει να επιλέξουν ανάμεσα σε μια γραμμή και μια προοπτική που είναι φιλελεύθερη σοσιαλιστική, στην πραγματικότητα φιλελεύθερη δημοκρατική και, όπως το έθεσε, μια σαφής προσέγγιση προς την αριστερά. Και πάλι ήταν ο Λοράν Φαμπιούς εκείνος που είπε ότι μόνο μια σαφής προσέγγιση προς την αριστερά μπορεί να δημιουργήσει ένα μέλλον για τους σοσιαλιστές.
Προκύπτει μια νέα ιστορική ανάγκη για μια εναλλακτική κοινωνία. Σε αυτή την προσπάθεια καλείται να παίξει έναν πρωταγωνιστικό ρόλο η Ευρώπη. Όχι η σημερινή Ευρώπη, αλλά μια άλλη. Ισχύει και για την Ευρώπη η γνωστή ρήση: «Ο βασιλιάς είναι νεκρός, ζήτω ο βασιλιάς».
Η Ευρώπη των αγορών έχει πεθάνει, θαμμένη από την ψήφο πολλών λαών και χωρών. Είναι δυνατόν να γεννηθεί η Ευρώπη που έχουν ανάγκη ο κόσμος και οι λαοί που την κατοικούν; Μια Ευρώπη πρωταγωνίστρια στον αγώνα για την παγκόσμια ειρήνη; Ειρήνη δεν σημαίνει μόνο έλλειψη πολέμου, αλλά ένα νέο διεθνές σύστημα κοινωνικών, οικονομικών και πολιτιστικών σχέσεων. Ο Γάλλος φιλόσοφος, Ετιέν Μπαλιμπάρ, ορθά είπε γι’ αυτό το σύστημα:
“μια Ευρώπη της αλληλοκατανόησης των ανθρώπων, μια Ευρώπη ικανή να λειτουργήσει ως γέφυρα μεταξύ του Βορρά και του Νότου του κόσμου, ικανή να ανοίξει την αγκαλιά της στους μετανάστες, να γίνει ένας τόπος όπου μπορεί να δημιουργηθεί ένας διαφορετικός πολιτισμός. Ένας πολιτισμός που έχει ανάγκη να ασκεί ριζοσπαστική κριτική, να αμφισβητεί τις νεοφιλελεύθερες πολιτικές, να οικοδομήσει ένα νέο οικονομικό και κοινωνικό σύστημα. Μια Ευρώπη που βασίζει στην δημοκρατία το ρόλο της στον κόσμο και το διαφορετικό της οικονομικό και κοινωνικό σύστημα, και μάλιστα σε μια ιδιαίτερη μορφή δημοκρατίας, τη συμμετοχική εκείνη, που γεννιέται από την εποικοδομητική διαχείριση των συγκρούσεων, κοινωνικών καθώς και ιδεολογικών. Η δημοκρατία όπως εκφράζεται από την συμμετοχή των λαών, οργανωμένη από τα κάτω και κατά περιοχή, δημιουργώντας έτσι καινούργιες κοινότητες από επιλογή”.
2.- Ο σύγχρονος οικονομικός φιλελευθερισμός θέλει να μας πείσει ότι το κράτος, το «δημόσιο» και οι υπηρεσίες του, ο προγραμματισμός της οικονομίας, ο κοινωνικός έλεγχος στους μηχανισμούς της αγοράς, οι μορφές κοινωνικής προστασίας και όλα όσα συνδέονταν κάποτε με το κράτος πρόνοιας ανήκουν σε ένα προηγούμενο και ξεπερασμένο στάδιο της ιστορίας του καπιταλισμού. Μας λέει: «Αφήστε την αγορά να παίξει τον ρόλο της και μετά δημιουργείστε κοινωνικό κράτος».
3.- Τι σχέση έχει, όμως, το ΠΑΣΟΚ με τον φιλελευθερισμό;
Ο ίδιος ο Γιώργος Φλωρίδης, σε συνάθροιση οπαδών του Βαγγέλη Βενιζέλου, είπε πρόσφατα ότι: «Δεν πρέπει το ΠΑΣΟΚ να εμφανίζεται ως μια καρικατούρα αμερικανικού νεοφιλελεύθερου κόμματος, αλλά ως ένα καθαρά σοσιαλιστικό κόμμα».
Αλλά και ο ίδιος ο Γιώργος Παπανδρέου, πάνω στο θέμα αυτό, είπε ξεκάθαρα ότι:
"Δυστυχώς, η ταύτιση του ΠΑΣΟΚ με φαινόμενα μιας κατεστημένης νοοτροπίας, μισητής από την κοινωνία, οδήγησε το ΠΑΣΟΚ στο να απωλέσει την συναισθηματική και πολιτική σχέση του με την κοινωνία. Αντίστοιχα, η κοινωνία απομακρύνθηκε σταδιακά κι από το ΠΑΣΟΚ. Θεμελιακή αιτία των αδυναμιών υπήρξε η αυξανόμενη αποξένωση του Κινήματός από τις πηγές από τις οποίες αντλεί την ισχύ του. Ξέχασε τον καθημερινό αγώνα του πολίτη, έχασε την ίδια την πολιτική..."
Συντρόφισσες και σύντροφοι,

Η περίοδος διακυβέρνησης της χώρας από τον Κώστα Σημίτη ήταν, αναμφίβολα, μία από τις πιο παραγωγικές και χρήσιμες στη σύγχρονη ιστορία μας.

Ταυτόχρονα όμως, με την ολοκλήρωση της τετραετίας 2000-2004, ήταν επίσης φανερό ότι η συγκεκριμένη γενιά στελεχών του ΠΑΣΟΚ είχε δώσει ό,τι ήταν να δώσει, είχε εξαντλήσει τις ιδέες της, είχε εθιστεί και σε κάποιες περιπτώσεις, αναπόφευκτα, διαβρωθεί από την εξουσία και γενικά είχε κουραστεί και κουράσει.

Μετά τη φυσιολογική ήττα στις εκλογές του 2004, το ΠΑΣΟΚ έπρεπε να αναδείξει νέους ανθρώπους, οι οποίοι να εκφράζουν νέες ιδέες και να εμπνέουν νέα οράματα. Αυτό ήταν ένα από τα νοήματα του αιτήματος "Γιώργο προχώρα, άλλαξέ τα όλα".

Από το πόσο γρήγορα και πόσο επιτυχημένα θα γινόταν αυτό εξαρτάτο και η επιτυχία του ΠΑΣΟΚ στις εκλογές του 2007.

Και πράγματι υπήρξαν νέες ιδέες, και μάλιστα πολύ οραματικές και υποσχόμενες όπως:

· η πράσινη οικονομία,

· η συμμετοχική δημοκρατία,

· η κοινωνική λογοδοσία,

· η επένδυση στην παιδεία,

· η μέτρηση της απόδοσης των κρατικών δαπανών,

· η ανάπτυξη της περιφέρειας στη λογική της "Νέας Ολυμπίας" κ.α.

Δυστυχώς, όμως, ο μόνος που πραγματικά τις εξέφρασε στο προηγούμενο διάστημα ήταν ο Γιώργος Παπανδρέου, σε σημείο που να διερωτάται κανείς εάν είναι το ίδιο το ΠΑΣΟΚ έτοιμο για έναν ηγέτη σαν τον Γιώργο Παπανδρέου ή μάλλον βολεύει καλύτερα το ρουσφέτι, η εσωκομματική διαπλοκή, οι ομάδες, οι καρέκλες, κ.λ.π.;

Το όραμά του δεν πολλαπλασιάστηκε από ορισμένα στελέχη, ιδίως από εκείνα που ήρθαν στο ΠΑΣΟΚ επειδή ήταν δύναμη εξουσίας και όχι επειδή ήταν το λαϊκό κίνημα των προοδευτικών Ελλήνων. Νέοι άνθρωποι δεν προβλήθηκαν και τα παλιά στελέχη είτε δεν ήθελαν, είτε δε μπορούσαν. Εάν κάτι έπρεπε να αλλάξει στο ΠΑΣΟΚ, αυτό ήταν τα στελέχη του.

Η αποτυχία του Γιώργου Παπανδρέου ήταν ότι δεν προχώρησε αρκετά γρήγορα σε αυτή την κατεύθυνση από το 2004, όταν είχε όλες τις προϋποθέσεις. Σήμερα αυτό γίνεται εξ ανάγκης και σε συνθήκες κρίσης. Το ΠΑΣΟΚ είναι ήδη δύο κόμματα. Απλώς δε γνωρίζουμε ποιό από τα δύο θα κρατήσει το όνομα και τη "σφραγίδα". Μακάρι να είναι αυτό του Γιώργου.

Το νέο ήθος του Γιώργου Παπανδρέου το έχει ανάγκη αυτή η χώρα. Τώρα καλούμαστε όλοι, όχι απλά για να διαλέξουμε αρχηγό, αλλά για να διαλέξουμε ποιο ΠΑΣΟΚ θέλουμε. Να αγωνιστούμε για το ΠΑΣΟΚ που θέλουμε να έρθει στην εξουσία και όχι η εξουσία να φέρει το ΠΑΣΟΚ στα δικά της μέτρα. Ο αγώνας αυτός είναι αγώνας αξιών και συναισθήματος, είναι αγώνας ανάκτησης της αξιοπιστίας της πολιτικής κόντρα στον κυνισμό, την παραπλάνηση, την επικοινωνιακή δημαγωγία.

Αυτός ο αγώνας είναι η πρόκληση που πρέπει να αντιμετωπίσουμε νικηφόρα. Άλλες γενιές αγωνίστηκαν για τη δημοκρατία που τώρα απολαμβάνουμε· Εμείς πρέπει να αγωνιστούμε για να διασφαλίσουμε ότι αυτή η δημοκρατία θα λειτουργεί με όρους αφύπνισης και συμμετοχής των πολιτών, όχι με όρους υποβάθμισης της νοημοσύνης μας και ποδηγέτησης συνειδήσεων.

Στα πλαίσια αυτά, η προσπάθεια ορισμένων να αντιμετωπιστεί και περιοριστεί η εσωτερική μας εκλογική αναμέτρηση στο επίπεδο των μονομάχων «ηρώων», σε συνδυασμό με την οξύτητα της αντιπαράθεσης μεταξύ των υποψηφίων για την προεδρία του Κινήματος, αποτελεί το κύριο εμπόδιο για κάθε ουσιαστική πολιτική συζήτηση, υπάρχει δε σοβαρός κίνδυνος να οδηγήσει το ΠΑΣΟΚ στην απομόνωση από τους κοινωνικούς αγώνες, σπρώχνοντας, παράλληλα, το εκλογικό μας σώμα στους λαϊκιστές ηγέτες και στην αγκαλιά του φιλελευθερισμού.

Για τους λόγους αυτούς, το στοίχημα είναι πολύ μεγαλύτερο από αυτό των τελευταίων βουλευτικών εκλογών. Αφορά την απαίτησή μας για έναν νέο πολιτικό πολιτισμό, που θα σέβεται το μυαλό και την ψυχή του πολίτη και θα κάνει σημαία την διασφάλιση, ενίσχυση και διεύρυνση του κοινωνικού κράτους. Και που θα οδηγεί σε Κυβερνήσεις οραματικές, υπεύθυνες, αποτελεσματικές και υπόλογες για την εντολή που διαχειρίζονται, την δική μας εντολή.

Το ίδιο το κοινωνικό κράτος, για το οποίο αναφερθήκαμε και προηγουμένως, σύμφωνα με τις πολιτικές της παρελθούσης και παρούσης νεοφιλελεύθερης διακυβέρνησης, περιέχει τις δραματικές επιπτώσεις της κυριαρχίας της αγοράς. Το να υπερασπιζόμαστε, όμως, ό,τι μας παραχωρείται είναι μια λανθασμένη και αδιέξοδη επιλογή. Θα ήταν σαν να βγάζουμε νερό από τη θάλασσα με το κουτάλι. Στην πραγματικότητα η κύρια πρόκληση είναι να πετύχουμε μια πραγματική κοινωνική προστασία. Η οικονομία είναι αυτό που πρέπει να αμφισβητηθεί, είναι η ικανότητα να κριτικάρουμε την οικονομία που πρέπει να ανακαλυφθεί εκ νέου και ένα από τα ζωντανά στοιχεία αυτής της κριτικής της οικονομίας εκφράζεται στην συγκεκριμένη εμπειρία της υπεράσπισης και προώθησης των κοινωνικών αγαθών.

Τα αγαθά που πρέπει να θεωρούμε σημαντικά, που ανήκουν σε όλους, πρέπει να είναι ο μοχλός για την οικοδόμηση της μελλοντικής μας κοινωνίας και αφετηρία μιας πορείας που θα κάνει δυνατή την επίτευξη ενός κοινωνικού και δημοκρατικού συμβιβασμού, μια βάση για μια άλλη Ελλάδα, απαλλαγμένη από της νεοφιλελεύθερη καταδίκη, για μια Ελλάδα της συμμετοχικής δημοκρατίας.

Αυτό είναι και θα πρέπει να γίνει το κύριο καθήκον του ΠΑΣΟΚ, το οποίο και τότε, όπως και τώρα, είναι αυτό που οφείλει και θα αλλάξει την Ελλάδα· μια Ελλάδα, όμως, που δεν έχει σχέση με τα σαλόνια και με τους Έλληνες που ασκούνται σε συζητήσεις γύρω από τους -ισμούς και τις αλλότριες μόδες· μια Ελλάδα, που δεν είναι μόνον οι περιώνυμοι Έλληνες, αλλά πρωτίστως οι ανώνυμοι άνθρωποι, που τραγουδούν το ηλιοβασίλεμα, που αγαπούν, που καλημερίζουν το διπλανό τους, που είναι φιλόξενοι και γενναιόδωροι, που ζουν με φιλαλληλία, που μπορούν να δώσουν το χέρι στον αδύναμο -κυρίως σ' αυτόν. Αυτή είναι η πραγματική Ελλάδα κι αυτή η Ελλάδα δεν θα χαθεί ποτέ…