«H Δημοκρατία μας σε αδιέξοδο»*

*(αφορμή για το παρόν άρθρο αποτέλεσε η πρόσφατη συμπλήρωση 33 χρόνων
από την αποκατάσταση της δημοκρατίας στη χώρα μας)
“...η ίδια είσαι εσύ, Δημοκρατία, αφρόντιστη και κακογερασμένη, βρώμικη και ντυμένη με κουρέλια που δεν σου πρέπουν...” (παράφραση του Ομήρου, “Οδύσσεια” Ω 249-250)
Η περίοδος της μεταπολίτευσης και ειδικότερα η τελευταία 20ετία αποτελούν περίοδο τάχιστων αλλαγών και γενικότερα μετασχηματισμού της ελληνικής κοινωνίας, οικονομίας και πολιτείας. Χωρίς υπερβολή, η Ελλάδα του 2007 είναι σε πολλαπλά επίπεδα μια χώρα ποιοτικά διαφορετική από την Ελλάδα του 1970. Οι δε αλλαγές που έχουν επέλθει κατά την περίοδο αυτή είναι εν πολλοίς παγιωμένες και, με την εξαίρεση δυνητικών ρήξεων παγκόσμιας εμβέλειας, όπως ένας μείζων πόλεμος ή μια οικονομική κατάρρευση, μη αναστρέψιμες.
Πιο συγκεκριμένα, στο οικονομικό επίπεδο, η Ελλάδα των αρχών του 21ου αιώνα, που ανήκει στο σκληρό πυρήνα της Ευρωπαϊκής Ένωσης και εντάσσεται στις 30 ευπορότερες οικονομίες στον κόσμο, δεν έχει καμιά σχέση με την υπανάπτυκτη ή αναπτυσσόμενη Ελλάδα των δεκαετιών του 1950 και 1960. Στο πολιτικό επίπεδο, η παγίωση της δημοκρατίας που επιτεύχθηκε μεταξύ 1974 και 1981, διαμόρφωσε για πρώτη φορά στη νεώτερη ιστορία της χώρας μας ένα πολιτικό καθεστώς, στο πλαίσιο του οποίου οι έλληνες πολίτες μπορούν να απολαμβάνουν, κατά τρόπο προϊόντος πληρέστερο, τα δικαιώματά τους και τις ελευθερίες τους. Στο διεθνές επίπεδο, η προϊούσα ένταξη της χώρας στους μηχανισμούς και τη δυναμική της ενωμένης Ευρώπης οδήγησε την Ελλάδα στον εσωτερικό πυρήνα του διεθνούς συστήματος.
Στο επίπεδο γενεών, η γενιά των Ελλήνων που γεννήθηκε το 1974 αποτελεί την πρώτη γενεά στη νεότερη ιστορία της Ελλάδας που ενηλικιώθηκε και εξακολουθεί να ζει απαλλαγμένη από συλλογικές μνήμες ταυτισμένες με τραυματικές εμπειρίες, άρρηκτα συνδεδεμένες με παγκόσμιους ή εμφύλιους πολέμους, εμφύλιες διαιρέσεις, πραξικοπήματα, δικτατορίες ή μείζονες οικονομικές κρίσεις.
Η ποιοτική αυτή αλλαγή, η οποία, ίσως, είναι και η σημαντικότερη, γίνεται ακόμη πιο εμφανής από το γεγονός ότι, για πρώτη φορά στη νεότερη ιστορία της, η Ελλάδα έπαψε να είναι χώρα εξαγωγής και έγινε χώρα εισαγωγής ανθρώπινου δυναμικού.
Μολαταύτα, ποια είναι η ποιότητα της δημοκρατίας που βιώνουμε σήμερα στη χώρα μας; Δύο από τα σημαντικότερα προβλήματα που αντιμετωπίζει το σύγχρονο αντιπροσωπευτικό-κοινοβουλευτικό μοντέλο μας έχουν να κάνουν με την διαπιστούμενη μείωση της συμμετοχής και της κινητοποίησης των πολιτών και τον μερικό -ή και ολικό πολλές φορές- αποκλεισμό τους από τις διαδικασίες διαμόρφωσης και λήψης των αποφάσεων, τα οποία όχι μόνον απαξίωσαν την πολιτική, μετατρέποντας τα άτομα-πολίτες σε άτομα-ιδιώτες, αλλά – το κυριότερο – έφεραν τη δημοκρατία μας σε πραγματικό αδιέξοδο, αφού της προσέδωσαν τα χαρακτηριστικά μιας παθητικής δημοκρατίας, αποτέλεσμα της οποίας ήταν να ενισχύονται τα οικονομικά κέντρα λήψης αποφάσεων έναντι των αντίστοιχων πολιτικών, διογκώνοντας το πρόβλημα του δημοκρατικού ελλείμματος, όπως αυτό εκδηλώνεται με διάφορες μορφές: απολιτική συμπεριφορά -κυρίως των νέων-, αυξανόμενη αποχή από τις εκλογικές διαδικασίες - τόσο σε τοπικό όσο και εθνικό επίπεδο-, αίσθημα απόρριψης του πολίτη από το κράτος. Εξαιτίας αυτής της εξέλιξης η πολιτική παύει να είναι για πολλούς το πεδίο όπου παίζεται η ευτυχία ή η δυστυχία μας και στο οποίο αξίζει να αφιερώσει κανείς την ενέργεια και τον χρόνο του.
Από την άλλη, η δυνατότητα της πολιτικής σκέψης να εμπνέει, ανοίγοντας νέους δρόμους και προοπτικές, αντί να αντιδρά απλώς στα ερεθίσματα και να περιορίζεται στα συνηθισμένα, έχει καταστεί από δεδομένο, απλά επιτακτική ανάγκη. Όπως εύστοχα παρατηρεί ο Γκίντενς, η πολιτική ζωή χωρίς ιδανικά δεν έχει αξία, αλλά και τα ιδανικά είναι κούφια αν δεν συνδέονται με τις πραγματικές δυνατότητες. Χρειάζονται, επομένως, προσανατολισμοί και στόχοι τόσο για την κοινωνία που θέλουμε να δημιουργήσουμε, όσο και για τους τρόπους και τα μέσα που θα μας οδηγήσουν σ’ αυτήν.
Διακόσια χρόνια μετά από την υιοθέτηση του αντιπροσωπευτικού συστήματος, αυτό το οποίο με βεβαιότητα μπορούμε να πούμε είναι ότι το σύστημα αυτό έχει εκπληρώσει τον ιστορικό του κύκλο. Είναι σήμερα ένα σύστημα το οποίο τελειώνει, ένα σύστημα το οποίο υποχωρεί καθημερινά και δίνει πλέον την θέση του σε ένα νέο πολίτευμα, το οποίο ιστορικά δημιουργείται και θα μπορούσαμε να ονομάσουμε «δημοκρατία των πολιτών». Μα θα μου πείτε, υπάρχει άλλη δημοκρατία, εκτός από την δημοκρατία των πολιτών; Δεν ταυτίζεται το αντιπροσωπευτικό σύστημα με την Δημοκρατία; Όπως έγραψε ο Αριστοτέλης, Δημοκρατία είναι το πολίτευμα στο οποίο «δήμος εστί ο κρατών», είναι το πολίτευμα στο οποίο ο λαός παίρνει ο ίδιος τις αποφάσεις για τα θέματα που τον αφορούν, μέσα από μια δημοψηφισματική διαδικασία, διότι, όπως είπε, «Ευδιαφθορότεροι γαρ εισίν οι ολίγοι των πολλών», δηλ. τους λίγους μπορείς να τους διαφθείρεις με χάρες, ρουσφέτια και με χρήματα, δεν μπορείς, όμως, να διαφθείρεις τους πολλούς και αυτή ακριβώς είναι και η δύναμη του δημοκρατικού πολιτεύματος. Όταν άλλοι παίρνουν τις αποφάσεις «αντί του λαού», αυτό δεν είναι δημοκρατία, είναι αντιπροσωπευτικό σύστημα. Κατά κυριολεξία, δεν υπάρχει δημοκρατία αντιπροσώπων, υπάρχει μόνο δημοκρατία των πολιτών.
Σήμερα που ο λαός μας έχει ένα άλλο, πολύ ανώτερο βιοτικό και διανοητικό – παρόλες τις προσπάθειες για τον υποβιβασμό του- επίπεδο, δεν μπορούμε να μιλάμε πλέον για αντιπροσώπους ποιότητας, όπως στο παρελθόν, αλλά για λαό ποιότητας, ο οποίος θα διεκδικεί συμμετοχή στην άσκηση της εξουσίας. Ιδιαίτερα σοβαρά ζητήματα δεν μπορούν σήμερα να διευθετηθούν με αποτελεσματικότητα και προοπτική να αντέξουν στο χρόνο, αν δεν αποφασιστούν με τη συμμετοχή του ίδιου του Λαού. Η συγκατάθεση, η συναίνεση του λαϊκού παράγοντα αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση για την λήψη, αλλά και για τη διατήρηση και ευόδωση των θεμελιωδών τουλάχιστον αποφάσεων, όπως απαραίτητη είναι ασφαλώς η ουσιαστική και διαρκής ενημέρωση του ελληνικού λαού, ώστε να αποφασίσει υπεύθυνα ασκώντας το κυριαρχικό του δικαίωμα.
Η απάντηση σε όλα αυτά είναι η ισχυροποίηση της Κοινωνικής Δημοκρατίας, το θεμέλιο της οποίας είναι η ΣΥΜΜΕΤΟΧΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ. Μια έννοια, οι ρίζες της οποίας βρίσκονται στην άμεση δημοκρατία της Αρχαίας Αθήνας. Συμμετοχική Δημοκρατία σημαίνει ενίσχυση του ρόλου της διαβούλευσης σε όλα τα επίπεδα, έτσι ώστε να ξαναδημιουργηθεί ένας ευνοϊκός συσχετισμός δυνάμεων υπέρ του κόσμου της εργασίας, με το κράτος ρυθμιστή και όχι θεατή της αγοράς και εγγυητή της κοινωνικής πολιτικής. Σημαίνει συμμετοχή στα κέντρα λήψης αποφάσεων μέσα από την αναβάθμιση της πληροφόρησης, με δικαιοδοσίες και εξουσίες στη βάση της κοινωνικής πυραμίδας, είτε σε επίπεδο κόμματος, είτε σε επίπεδο κράτους με σημείο αναφοράς την περιφέρεια. Η συμμετοχική δημοκρατία είναι εκ των προτέρων μια προοδευτική δημοκρατία, γιατί θέτει ως προτεραιότητα στο επίκεντρο της πολιτικής τον Πολίτη και προϋποθέτει τη ριζική αποκέντρωση, την προοδευτική και συμμετοχική διακυβέρνηση.
Οι θεσμοί της συμμετοχικής δημοκρατίας είναι τρεις: το δημοψήφισμα, η ανάκληση και η νομοθετική πρωτοβουλία πολιτών, δηλαδή η λαϊκή νομοθετική πρωτοβουλία. Οι θεσμοί αυτοί και κυρίως το δημοψήφισμα – ένας κατεξοχήν θεμελιώδης, δημοκρατικός, ελληνικός θεσμός - αποτελούν την μόνη απάντηση στην γενικότερη κρίση που μας περιβάλλει, η οποία είναι μεταξύ άλλων κρίση πολιτική, είναι κρίση θεσμών, κρίση αξιών. Και το παράδοξο είναι ότι όσο αυτή η κρίση του αντιπροσωπευτικού συστήματος μεγαλώνει τόσο, όσο πιο κοντά είναι η δημοκρατία των πολιτών. Ένα από τα πλέον γνωστά ιστορικά παραδείγματα επιβεβαιώνει αυτή την διαπίστωση.
Στις αρχές του προηγούμενου αιώνα στη Καλιφόρνια, όπου πλέον η διαφθορά είχε φθάσει στο αποκορύφωμά της, μια ομάδα πολιτών κατόρθωσε να τοποθετήσει στην διαδικασία αναθεώρησης του συντάγματος μία διάταξη για το δημοψήφισμα με πρωτοβουλία πολιτών, δηλαδή το δημοψήφισμα στη διεξαγωγή του οποίου είναι υποχρεωμένη να προχωρήσει η κρατική εξουσία, εφόσον συγκεντρωθεί ένας αριθμός υπογραφών. Από τότε η Καλιφόρνια των ΗΠΑ αποτελεί λαμπρό παράδειγμα εφαρμογής θεσμών άμεσης δημοκρατίας παγκοσμίως. Και αν αναλογιστεί κανείς ότι η Καλιφόρνια είναι πέντε φορές μεγαλύτερη από την Ελβετία σε πληθυσμό και πολύ περισσότερη σε έκταση αντιλαμβάνεστε την μεγάλη σημασία αυτής της εξέλιξης.
Η συμμετοχική δημοκρατία είναι αυτή που μπορεί να ξανακάνει τη δημοκρατία μας ενεργητική, είναι η απάντηση της σύγχρονης αριστεράς στον νεοδεξιό λαϊκισμό, είναι ο ριζοσπαστισμός που απαιτείται για να στρέψουν το βλέμμα οι πολίτες και πάλι στην πολιτική με πίστη και αισιοδοξία. Είναι το μεγάλο στοίχημα για τις προοδευτικές δυνάμεις στο ξεκίνημα του 21ου αιώνα και ταυτόχρονα ένας δρόμος δύσκολος, προκλητικός αλλά και όμορφος. Αν δεν αναληφθεί άμεσα δράση, αύριο ο πολίτης θα γίνει περισσότερο κυνικός. Την επόμενη ημέρα θα είναι θυμωμένος και την μεθεπόμενη θα χάσει κάθε ελπίδα ή θα βρει ελπίδα στον εξτρεμισμό, τον φονταμενταλισμό και τη βία…

Η Ελλάδα σε ελεύθερη πτώση…

“Όταν ήμουν παιδί, μου είχαν πει ότι οποιοσδήποτε μπορεί να γίνει πρόεδρος. [Βλέποντας ποιον έχουμε πρόεδρο] αρχίζω να το πιστεύω” (Clarence Darrow)

Δεν ξέρω τι συμβαίνει σε σας, αλλά πραγματικά είναι φορές που μόνο υπερήφανος ως Έλληνας δεν μπορώ να αισθάνομαι με όλα αυτά που συμβαίνουν στη χώρα μου. Θα μου πείτε πως υπήρχαν οι αρχαίοι ημών πρόγονοι και άλλα συναφή, μόνο που την καραμέλα αυτή δεν μπορεί να την μασάμε συνεχώς σε όλη μας τη ζωή. Άλλωστε δεν με πληγώνει η αρχαία, αλλά η νέα Ελλάδα.
Από τότε που θυμάμαι τον εαυτό μου μπορεί ο Έλληνας να περίμενε την περίοδο των εκπτώσεων για να κάνει μαζικές αγορές, πλην, όμως, βίωνε και βιώνει μια διαρκή περίοδο εκπτώσεων σε όλα τα άλλα επίπεδα, από την οποία δεν φαίνεται ότι θα εξέλθουμε σύντομα, αφού προηγουμένως δεν συνειδητοποιήσουμε την αναγκαιότητα αυτή. Άλλωστε, μια μελέτη της επικαιρότητας επιβεβαιώνει του λόγου το αληθές.
Η Ελλάδα έχει χάσει, χάνει και θα χάνει πολλές ευκαιρίες και χρόνο για να αναπτυχθεί. Η μεγαλύτερη, ίσως, χαμένη ευκαιρία είναι οι χρηματοδοτήσεις από την Ευρωπαϊκή Ένωση τα τελευταία 26 χρόνια που σκοπό είχαν να βοηθήσουν τη χώρα να δημιουργήσει ουσιαστικές παραγωγικές δομές, στις οποίες εν συνεχεία θα στηριζόταν για να επιτύχει την σταδιακή ανάπτυξή της με τις δικές της δυνάμεις.
Το πώς χρησιμοποιήθηκαν και το τι αποτέλεσμα είχαν αυτές οι γενναίες εισροές χρημάτων είναι σε γενικές γραμμές γνωστό: καταναλωτικά αγαθά (σπίτια, αυτοκίνητα, κ.ά.- βλ.περίπτωση Παντείου Πανεπιστημίου), μεγάλα τεχνικά έργα, σεμινάρια επιμόρφωσης, και άλλα παρόμοια. Είκοσι έξι χρόνια μετά η ύπαιθρος συχνά θυμίζει παλιότερες εποχές, με τη μόνη διαφορά ότι την έχουμε ρυπάνει σε απίστευτο βαθμό περιβαλλοντικά και αισθητικά, οι μειονεκτικές περιοχές παραμένουν μειονεκτικές ή χειροτερεύουν, οι παράκτιες τουριστικές περιοχές στενάζουν αλλοιωμένες και εξαθλιωμένες, η ποιότητα ζωής σε πόλεις κάθε μεγέθους είναι σε ελεύθερη πτώση, ο αναλφαβητισμός έχει αυξηθεί κατά τόπους, οι περιβαλλοντικές ασθένειες γιγαντώνονται, ο φυσικός πλούτος καταστρέφεται, ο πολιτιστικός παραμένει θαμμένος, η διαχείριση της δημόσιας περιουσίας νοσεί, για την εξυγίανση της οποίας, αντί άλλων, ανακαλύψαμε την σταδιακή εκποίησή της.
Όσο για την εγχώρια επιχειρηματικότητα; Ζητείται ορισμός της επιχειρηματικότητας, που περιλαμβάνει εκτός από τη δημιουργική-καινοτομική δραστηριότητα και την μεταπρατική, την μεταπώληση ιδεών, προϊόντων, και όχι μόνο ....
Μερικές δεκαετίες πιο πίσω, η μεταπολεμική Ελλάδα προσκάλεσε πάλι επενδύσεις. Έγινε κάποιος απολογισμός να μάθουμε τι παραγωγικό κεφάλαιο και ποιότητα ζωής απέμειναν; Μα κι εκεί που έγινε απολογισμός δεν φαίνεται να ωφέλησε. Για τις κρατικές ενισχύσεις που δόθηκαν μετά το ’60 και δίνονται ακόμα με τους αναπτυξιακούς νόμους για τουριστική ανάπτυξη, τα θετικά αποτελέσματα είναι πενιχρά, σε σχέση με τα κονδύλια που διατέθηκαν. Διαρροές τουριστικών εισπράξεων στο εξωτερικό, ισοζύγιο του κλάδου αρνητικό (περισσότερες εισαγωγές από εξαγωγές), προσφορά και ζήτηση διεθνώς ελεγχόμενη και εξαρτημένη, περιβαλλοντική και κοινωνική επιβάρυνση σοβαρότατη (υπερκατανάλωση νερού, υπερπαραγωγή απορριμμάτων, καταστροφή δασών, υδροβιοτόπων, ακτών, αισθητική και πολιτιστική αλλοίωση, πτώση μορφωτικού επιπέδου), υπερπροσφορά κλινών.
Και σήμερα η χώρα βρίσκεται σε αναπτυξιακή τροχιά που καταστρέφει το εγχώριο παραγωγικό κεφάλαιο και μαζί του τις ευκαιρίες εγχώριας διαρκούς ανάπτυξης, που μόνο αυτό μπορεί να υποστηρίξει.
Η εξήγηση όλων τούτων είναι γνωστή και χιλιοειπωμένη. Χάσαμε, χάνουμε και θα χάνουμε ευκαιρίες γιατί στη μεταπολεμική Ελλάδα η ανάπτυξη αφέθηκε και παραμένει χωρίς καθοδήγηση από όραμα και δημόσιο σχεδιασμό για να υλοποιήσει αυτό το όραμα. Αλλά ο δημόσιος σχεδιασμός, με γνώμονα το κοινό καλό, αυτό το ταλαίπωρο «δημόσιο συμφέρον», θέλει πρωτίστως συνετούς άρχοντες και αρχόμενους. Είναι κοινή διαπίστωση ότι επικρατεί ένας ανελέητος ατομικισμός, γέννημα και γενεσιουργός αιτία της έλλειψης δημόσιου σχεδιασμού. Έτσι, σπάνια οι πόροι χρησιμοποιούνται σωστά και όταν συμβεί αυτό μάλλον κατά (καλή) τύχη συμβαίνει. Και οι πακτωλοί των χρημάτων που εισέρευσαν και εισρέουν (από τα ΚΠΣ) χάθηκαν και χάνονται για ενίσχυση μικρών και μεγάλων ιδιωτών, αντί να χρηματοδοτήσουν το δημόσιο σχεδιασμό.
Η διαφθορά, η κακοδιαχείριση και η κακοδιοίκηση είναι η ντροπή της σύγχρονης κοινωνίας. Υποσκάπτει τα θεμέλια της, εισάγοντας μεθόδους υποκόσμου στην καθημερινή ζωή. Καλλιεργεί κλίμα παρακμής, ανηθικότητας, σήψης, διάλυσης, παράλυσης και υπονομεύει κάθε έννοια αξιοκρατίας, υγιούς προσπάθειας, αξιοσύνης, και ηθικής. Δικαιώνει τον ανήθικο, τον καιροσκόπο, τον ανεπρόκοπο, τον φανφαρόνο και τιμωρεί τον άξιο, τον ευθύ, τον εργατικό, τον παραγωγικό και τίμιο άνθρωπο. Έχει μέγιστες αρνητικές επιπτώσεις στην κοινωνική ηθική, στον πολιτισμό, στην κουλτούρα της χώρας, τελματώνει την υγιή δημιουργία και επιβάλει την ηγεμονία των μετρίων και των αθλίων. Για την οικονομία, είναι κατ’εξοχήν αντιπαραγωγική, αποτρέπει τις επενδύσεις, μειώνει κατακόρυφα την ανταγωνιστικότητα με οδυνηρές συνέπειες στο μέτωπο της ανεργίας. Για όλα τα παραπάνω, δεν πρέπει να αρκεστούμε πλέον στον εξορκισμό της. Χρειάζεται επειγόντως η κατάλληλη στρατηγική και πολιτική βούληση για την αντιμετώπισή της με την προώθηση των αναγκαίων θεσμών διαφάνειας και ελέγχων. Η κυβέρνηση, η αντιπολίτευση, οι διάφοροι αντιπροσωπευτικοί φορείς της κοινωνίας, η ΓΣΕΕ, ο ΣΕΒ, τα ΜΜΕ, οφείλουν να κινητοποιηθούν και να δημιουργήσουν το κατάλληλο κλίμα. Για το ίδιο θέμα, θα πρέπει να συσταθεί διακομματική επιτροπή της Βουλής που θα μελετήσει το όλο πρόβλημα και θα καταλήξει σε συγκεκριμένες προτάσεις. Το νομοθετικό πλαίσιο ελέγχων και κυρώσεων πρέπει να ισχυροποιηθεί και να γίνει πιο αποτελεσματικό στην πράξη. Ακόμη, προτείνεται η αναβάθμιση, ενίσχυση και ισχυροποίηση του Σώματος Ελεγκτών Δημόσιας Διοίκησης που θα αναφέρονται στο Συνήγορο του Πολίτη και θα στελεχώνονται από εναλλασσόμενους ανά τριετία ανώτερους δημόσιους λειτουργούς ή κατ’ ανάθεση εναλλασσόμενα στελέχη που απασχολούνται στον ιδιωτικό τομέα, δικηγόροι, φοροτεχνικοί, μηχανικοί, χημικοί, περιβαλλοντολόγοι, κλπ..
Η εναλλαγή των διευθυντικών στελεχών σε όλες τις δημόσιες υπηρεσίες και φορείς ανά τριετία, αποτελεί ένα απόλυτα αναγκαίο διοικητικό μέτρο ενάντια στην κακοδιαχείριση και κακοδιοίκηση. Τέλος, το «πόθεν έσχες» όλων των δημόσιων υπαλλήλων, δικαστικών, στρατιωτικών, αστυνομικών, πανεπιστημιακών, είναι αυτονόητο πως πρέπει να αποτελεί κοινή πρακτική. Γιατί η συντριπτική πλειοψηφία των υγιών δημόσιων υπαλλήλων και λειτουργών δεν μπορεί να είναι υπόλογοι για τους ελάχιστους επίορκους, οι οποίοι όμως δανείζουν το γκρίζο χρώμα τους στη δημόσια διοίκηση της χώρας, που όλοι θέλουμε και αναμένουμε να είναι αλλιώτικη απ’ αυτή που είναι. Γιατί η Ελλάδα δεν μπορεί να είναι Μπανανία.
Πάνω στα προβλήματα αυτά η κυβέρνηση της Ν.Δ. ευαγγελίστηκε ότι θα επιφέρει σημαντικές αλλαγές, δίνοντας απλόχερα υποσχέσεις προς όλους. Δυστυχώς, όμως, τρία χρόνια μετά ο απολογισμός είναι θλιβερός. Πλήρης ανεπάρκεια διαχείρισης και επίλυσης των προβλημάτων, αντιμετώπιση της χώρας ως λάφυρο, όπου γίνονται έργα βιτρίνας και όχι ουσίας. Άλλα τρία χρόνια χαμένα…
Εν κατακλείδι, αν και η πολιτική χαρακτηρίστηκε ως η τέχνη του εφικτού (Otto Von Bismarck), δυστυχώς τα τελευταία χρόνια στη χώρα μας μετεξελίχθηκε ως η επιλογή ανάμεσα στο δυσάρεστο και το καταστροφικό (J.K.Galbraith), για να διατηρηθεί ή να κατακτήσει ένα κόμμα την εξουσία. “Είναι γηρασμένη, αποτυχημένη και χωρίς έμπνευση”, όπως είχε πει και ένας έφηβος στην Βουλή... Η νέα γενιά έχει νου και γνώση, εμείς;

Οι ήρωες του καναπέ…

Eάν επιχειρήσεις να ελέγξεις ένα παιδί για την ζημιά που έκανε, εννιά στις δέκα περιπτώσεις θα αρνηθεί ότι το έκανε το ίδιο και θα επιρρίψει, χωρίς δεύτερη σκέψη, την ευθύνη σε άλλον, άσχετα αν πρόκειται ακόμη και για το μοναδικό παιδί στο σπίτι. Εάν, από την άλλη, ρωτήσεις το “παιδοβούβαλο” της γειτονιάς, που πουλάει αγριάδα στα άλλα παιδάκια, πώς είναι δυνατόν να τον έχει “ξυλοφορτώσει” κάποιο άλλο παιδί, ποτέ δεν θα παραδεχθεί ότι “τις έφαγε” από ένα μικροκαμωμένο, αλλά ευέλικτο νιάνιαρο, αλλ’ απεναντίας θα σου πει ότι ο αντίπαλός του ήταν πιο μεγαλόσωμος απ’ αυτόν και πολύ πιο γυμνασμένος.
Η απόσειση των ευθυνών από πάνω μας και η μεταφορά τους σε κάποιον τρίτον ή το καμουφλάρισμα της αδυναμίας μας, μέσω της πρόσδωσης μυθολογικών χαρακτηριστικών στον αντίπαλο, είναι η φυσική άμυνα που προβάλλουμε από τα παιδικά μας ακόμη χρόνια, αναπαράγοντας ακούσια το μοντέλο συμπεριφοράς των πρωτοπλάστων.
Θέλει γενναιότητα ψυχής, αλλά και καλλιέργεια του πνεύματος έτσι ώστε να μπορέσει κάποιος να ξεπεράσει αυτά τα πρωτόγονα αντανακλαστικά του, αναλαμβάνοντας όχι μόνον τις ευθύνες του για τα σφάλματα και τις παραλείψεις του, αλλά και να μη διστάσει να ζητήσει ταπεινά συγνώμη από εκείνον ή εκείνους που ζημίωσε ηθελημένα ή άθελά του.
Εν προκειμένω, πάνε τρία χρόνια και μισό από τις τελευταίες εθνικές εκλογές. Πριν και μετά από αυτές, η Δεξιά είχε δώσει τρεις και μισή μεγάλες υποσχέσεις. Η πρώτη να επανιδρύσει το κράτος· Ο απολογισμός της μέχρι σήμερα περιέχει ανακρίσεις Πακιστανών προσφύγων από ξένους πράκτορες σε ελληνικό έδαφος, τηλεφωνικές υποκλοπές εις βάρος πολιτών και πολιτικών από ξένα κέντρα, ξυλοδαρμούς πολιτών σε αστυνομικά τμήματα και στους δρόμους, κατάλυση της ανεξαρτησίας της Δικαιοσύνης και, τέλος, την αδυναμία προστασίας του τελευταίου δάσους της Αττικής. Του δάσους της Πάρνηθας.
Η δεύτερη υπόσχεση ήταν να κυβερνήσει σεμνά και ταπεινά· Απολογισμός της μέχρι σήμερα η εξαπάτηση των συμβασιούχων, η στελέχωση του δημόσιου χώρου με, ήδη υπόδικους, ημετέρους, ο ανεξήγητος πλουτισμός «δικών της παιδιών» και η προκλητική συμπεριφορά τους.
Η τρίτη υπόσχεση της ήταν να εξυγιάνει την οικονομία· Ο απολογισμός μέχρι σήμερα περιέχει αύξηση της έμμεσης φορολογίας (19% ο Φ.Π.Α., απλησίαστα τα καύσιμα), αύξηση της ακρίβειας, η οποία εξανέμισε εισοδήματα, αύξηση της ανεργίας στο πρώτο τρίμηνο του 2007, σύμφωνα με τα στοιχεία που έδωσε στη δημοσιότητα η Εθνική Στατιστική Υπηρεσία Ελλάδος (ΕΣΥΕ), ατράνταχτη απόδειξη για την απραξία της Κυβέρνησης στο μείζον κοινωνικό πρόβλημα που αφορά όχι μόνο τους νέους αλλά και ευρύτερες κοινωνικές ομάδες, όπως τις γυναίκες. Συγκεκριμένα, διαμορφώθηκε στο 9,1% στο πρώτο τρίμηνο του 2007, έναντι 8,8% στο τέταρτο τρίμηνο του 2006, με τους μακροχρόνια ανέργους (πάνω από ένα χρόνο χωρίς δουλειά) να αποτελούν το 49% του συνόλου. Το ποσοστό ανεργίας των γυναικών (13,9%) εξακολουθεί να είναι υπερδιπλάσιο από εκείνο των ανδρών (5,7%), ενώ το υψηλότερο ποσοστό ανεργίας (18,2%) παρατηρείται στους νέους, ηλικίας 15-29 ετών, με το αντίστοιχο ποσοστό των νέων γυναικών να φθάνει στο 24,8% του οικονομικά ενεργού πληθυσμού τους.
Και σαν να μην έφταναν αυτά, σε μια στιγμή που η χώρα βιώνει ήδη τα αποτελέσματα μιας οικολογικής καταστροφής, την ώρα που η Πάρνηθα, ο τελευταίος πνεύμονας πρασίνου της Αττικής, καταστράφηκε, την ώρα που έχει γίνει στάχτη η μισή Ελλάδα (συμπεριλαμβανομένου και του νοτίου Πηλίου, για να μην ξεχνιόμαστε), ο κ.Καραμανλής μιλώντας στο προσυνέδριο του κόμματός του στα Γιάννενα για το περιβάλλον και την αειφόρο ανάπτυξη:
• Δεν βρήκε μια λέξη να πει, που να αφορά τις ευθύνες του ιδίου και της κυβέρνησης του και βεβαίως την ανάληψη τους.
• Δεν εξήγησε, γιατί έχει αφήσει την Πυροσβεστική Υπηρεσία χωρίς στελέχη και τον τεχνικό εξοπλισμό και τα οχήματα του Σώματος χωρίς κάλυψη, αφού δεν προσέλαβε επί τρεισήμισι έτη, τους 4.000 πυροσβέστες που είναι αναγκαίοι, “ξεχνώντας” τη δική του δέσμευση, το 2004, για άμεση πρόσληψη 3.000 πυροσβεστών.
• Δεν εξήγησε, πως η κυβέρνηση του ιεραρχεί τις προτεραιότητες. Γιατί προσλαμβάνει αγροφύλακες και όχι πυροσβέστες.
• Δεν είπε μια λέξη για το μηδενισμό των επενδύσεων στη ΔΕΗ και το επί 4 χρόνια ασυντήρητο δίκτυό της.
Εν τέλει, με εξαίρεση τοπικό βουλευτή του κυβερνώντος κόμματος, που αισθάνθηκε την ανάγκη να ζητήσει ανοικτά συγνώμη, ουδείς έτερος αισθάνθηκε την ανάγκη να ζητήσει συγνώμη και να αναλάβει απερίφραστα τις ευθύνες του, έστω για τα αποκαΐδια της εμφανούς απραξίας τους, απεναντίας, προκειμένου να καμουφλάρουν τις ευθύνες τους, επιχείρησαν να εμφανίσουν τους εαυτούς τους οι μεν υπουργοί εν είδει ηρώων του καναπέ, ο δε πρωθυπουργός ως στρατηλάτη του γραφείου, οι οποίοι έδωσαν τάχα μια άνιση μάχη εναντίον των καιρικών φαινομένων, στα οποία προσέδωσαν προηγουμένως μυθολογικές διαστάσεις, άσχετα εάν γνωρίζαμε οι πάντες από μήνες πριν για το θερμό καλοκαίρι που θα ερχόταν, φροντίζοντας ήδη από τότε να μας καθησυχάζουν για την δήθεν πλήρη ετοιμότητα του κρατικού μηχανισμού.
Το χειρότερο, όμως, είναι ότι αυτές τις δικαιολογίες δεν τις ακούμε πλέον από παιδάκια, αλλά από μια κυβέρνηση που θέλει να λέγεται υπεύθυνη…

Οδηγός επιβίωσης…

«Όταν κάποιος έχει περισσότερο απλότητα παρά τρόπο είναι αγροίκος. Όταν έχει περισσότερο τρόπο παρά απλότητα είναι γελοίος. Ο ποιοτικός άνθρωπος έχει εξίσου απλότητα και τρόπο» (Κομφούκιος).

Σε μια πρωτόγονη κοινωνία, όπου επικρατεί ο νόμος της ζούγκλας, κανείς δεν έχει την αξίωση για την εφαρμογή κανόνων πρόνοιας ή κοινωνικής πολιτικής. Απεναντίας αυτοί που κατορθώνουν να επιβιώσουν είναι αυτοί που μαθαίνουν να προφυλάσσονται από τις κακοτοπιές, τα θηρία, τα δηλητηριώδη βότανα και τα καμώματα της φύσης. Οι άλλοι αποτελούν γρήγορα παρελθόν…
Ανάμεσα στις ασύντακτες αυτές χώρες και εκείνες που ονομάζονται αναπτυγμένες, υπάρχουν κι εκείνες που χαρακτηρίζονται ως αναπτυσσόμενες, που δεν είναι, όμως, ούτε αναπτυγμένες, ούτε ακριβώς και πρωτόγονες, αλλά φέρουν χαρακτηριστικά και των δύο. Το πού θα καταλήξουν θα το κρίνει το μέλλον. Εξαίρεση βέβαια αποτελούν εκείνες που από πρωτόγονες μετεξελίχθηκαν πολύ γρήγορα σε αναπτυγμένες χώρες, αφού απέκτησαν υποδομές, δημιούργησαν σύγχρονη ανθρώπινη δημόσια διοίκηση και προπαντός έδωσαν έμφαση στον άνθρωπο – πολίτη.
Η Ελλάδα είναι το κατεξοχήν παράδειγμα μιας αναπτυσσόμενης χώρας, η οποία απέναντι σε χώρες όπως η Αλβανία, τα Σκόπια, η Βουλγαρία, το “παίζει” αναπτυγμένη, ενώ απέναντι στις δυτικοευρωπαϊκές χώρες συμπεριφέρεται ως το αδέξιο και ακατάστατο παιδί της παρέας. Για μας, όμως, τους κατοίκους της, που έχουμε ενστερνιστεί αυτή την σχιζοφρενική διπροσωπία, μόνον όταν συμβαίνουν αποκλίσεις των καιρικών φαινομένων αντιλαμβανόμαστε την μικρότητά μας και νοιώθουμε απροστάτευτοι, ωσάν σε ζούγκλα, αναφωνώντας “πού είναι το κράτος” και “δεν υπάρχει κράτος”, ενώ στις άλλες στιγμές είμαστε χαμένοι στην μακαριότητα και τον απάθεια του καταναλωτικού μας ευδαιμονισμού.
Από την μεταπολίτευση κυρίως και εντεύθεν, δηλαδή από τότε που αρχίσαμε να ενδιαφερόμαστε μόνον για τον εαυτό μας και αφήσαμε, χωρίς ουσιαστικά κριτήρια, τα ζητήματα της πολιτείας να τα διαχειρίζονται τρίτοι, θεωρώντας πως η δική μας δουλειά είναι να ασχολούμαστε μόνον με τα μικροπροβλήματα της καθημερινότητάς μας, στην ουσία εκθρέψαμε την αδιαφορία μέσα και έξω από το σπίτι μας και δεν μας φταίει κανείς από τους πολιτικούς, που εμείς επιλέξαμε, για την αδυναμία τους να αντιμετωπίσουν τις καταστροφές, που έρχονται κατά καιρούς πάνω στα κεφάλια μας (πλημμύρες, βαρυχειμωνιές, καταστροφικές πυρκαγιές). Αλήθεια, με ποια κριτήρια ορίζετε ότι κάποιος είναι ο άριστος πολιτικός που θα θέλατε;
Όσο δεν αλλάζουμε μυαλά, ολοένα και μεγαλύτερες συμφορές θα μας έρχονται. Αυτός ο τρόπος συμπεριφοράς μας έχει πλέον χρεοκοπήσει και καλά θα κάνουμε να το καταλάβουμε όσο γίνεται πιο γρήγορα, διότι διαφορετικά ο δρόμος αυτός δεν θα έχει τελειωμό. Είναι δε παντελώς αφελές να πιστεύουμε ότι δύο ή τρία ικανά άτομα θα μπορούν πάντοτε να ισοσκελίζουν την αδιαφορία και την ανικανότητα των πολλών. Και για να το κάνουμε πιο λιανό, μια ομάδα διαπρέπει όταν ο προπονητής, αλλά και οι παίχτες είναι άριστοι και συνεργάζονται άψογα, ενώ σε διαφορετική περίπτωση, ο καθένας απ’αυτούς θα κινηθεί αναγκαστικά στην μετριότητα.
Θέλει πολύ για να καταλάβουμε ότι στην Ελλάδα ζούμε αποκλειστικά και μόνον από συμπτώσεις και δεν υπάρχει εξασφάλιση για τίποτα και για κανέναν; Και επειδή "η σύμπτωση είναι η μεγαλοφυΐα της τύχης", είναι παράλογο να εναποθέτουμε το μέλλον της κοινωνίας μας μονίμως στη τύχη. Ή θα αλλάξουμε νοοτροπία, αποκτώντας πιο ενεργή και ουσιαστική συμμετοχή στα Κοινά ή καλύτερα να εφοδιαστούμε ο καθένας μας με ένα οδηγό επιβίωσης της καθημερινότητας και «ο σώζων εαυτόν σωθήτω»!!
Αφορμή για το παρόν άρθρο αποτέλεσε η καταστροφή του Πηλίου από την πύρινη λαίλαπα και πέρυσι η βύθιση της Νεαπόλεως από τα νερά του Ξηριά και αύριο δεν ξέρω εγώ τι…
Αντί επιλόγου, σας παραθέτω αυτούσιο ένα απόσπασμα από τα «δολώματα για τον κανένα» του Οδυσσέα Ελύτη (από τα «ΜΙΚΡΑ ΕΨΙΛΟΝ», που περιλαμβάνονται στο βιβλίο ΕΝ ΛΕΥΚΩ), γιατί αυτός ο τόπος, παρότι κάποιοι μας κάνουν να αισθανόμαστε ότι ομοιάζει σε ζούγκλα, εντούτοις, χάριν κάποιων ολίγων, αισθάνεσαι ότι είναι ευλογημένος:
«Ένα τριαντάφυλλο που γίνεται ποίηση μπορεί να σε συντρίψει πολύ περισσότερο από μια γροθιά που δεν γίνεται ποίηση. Μυριάδες λόγια μαραίνονται στα κόκκινα βιβλία όταν ένα απλό κοριτσάκι πυροβολεί. Καθώς φαίνεται, ακόμη και για ν’ ανατραπούν καθεστώτα -τι θρίαμβος- χρειάζεται η καλή ποιότητα.
Μέσα στη θλίψη της απέραντης μετριότητας που μας πνίγει από παντού, παρηγοριέμαι ότι κάπου, σε κάποιο καμαράκι, κάποιοι πεισματάρηδες αγωνίζονται να εξουδετερώσουν τη φθορά. Με πλήρη επίγνωση ότι μια μέρα ο πλανήτης αυτός θα καταψυχθεί ή θ’ αναφλεγεί μαζί με τα επιτεύγματα τους. Άλλης λογής ήρωες, που, αυτοί, θα βγάλουν ασπροπρόσωπη την ποτέ ανθρωπότητα»…

Ζητείται ειλικρίνεια…

Είναι διάχυτη η αίσθηση ότι μπήκαμε για τα καλά σε προεκλογική περίοδο. Αυτός μάλιστα που την εγκαινίασε με τυμπανοκρουσίες δεν είναι το ΠΑΣΟΚ που ζητούσε, ούτως ή άλλως, άμεσα εκλογές, αλλά η ίδια η κυβέρνηση. Πράγματι, τις τελευταίες ημέρες η κυβέρνηση άρχισε να αναλώνεται σε κάθε λογής εξαγγελίες. Θυμήθηκε και πάλι τους τρίτεκνους, τους αγρότες, τους μισθοσυντήρητους, κ.α. .Εξαγγελίες τις οποίες κάνει όχι σε προεκλογικές συγκεντρώσεις, αλλά σε προσυνεδριακές συγκεντρώσεις, όπως τις βάπτισε, αλλά και σε περιοδείες, στις οποίες έχουν αποδυθεί όλα τα πρωτοκλασάτα στελέχη της κυβέρνησης.
Ίσως να είμαστε η μοναδική χώρα στον κόσμο όπου ένα χρόνο πριν την επίσημη ημερομηνία διεξαγωγής των εκλογών, η προκήρυξή τους συζητείται τόσο έντονα.
Η αντιπολίτευση είναι λογικό να ζητά εκλογές. Θα μπορούσε κανείς να πει ότι αυτή είναι και η δουλειά της. Η κυβέρνηση όμως; Θα ήθελα να θέσω τρία ερωτήματα;
Πρώτον, πώς θα αιτιολογήσει ο πρωθυπουργός την προκήρυξη εκλογών; Μήπως ότι τάχα πλησιάζει η εποχή που πρόκειται να εξεταστεί η περίπτωση της ένταξης των Σκοπίων στο ΝΑΤΟ και την Ε.Ε. και ζητάμε εκλογές για να ασκήσουμε βέτο;
Δεύτερον, μήπως δεν είναι η κατάλληλη στιγμή για τη Νέα Δημοκρατία για να πάει σε εκλογές; Το λέω αυτό γιατί η κυβέρνηση επί τρεις μήνες ήταν στο «καναβάτσο» και το σφυροκόπημα ήταν ανελέητο για το ζήτημα των ομολόγων. Μάλλον θα ήταν παγκόσμια πρωτοτυπία το γεγονός αυτό να θεωρείται πλεονέκτημα για την κυβέρνηση. Διότι σε πρόωρες εκλογές πας όταν έχεις πλεονέκτημα και μάλιστα ισχυρό και όχι για να τις χάσεις. Διαφορετικά εξαντλείς την τετραετία. Εθελοντή «αυτόχειρα» στην πολιτική δεν έχω γνωρίσει. Και προς το παρόν όλα δείχνουν ότι «το ταμείο είναι μείον» για την Κυβέρνηση και την Ν.Δ..
Τρίτον, η κυβέρνηση δεν έχει διαμορφώσει εκλογική ατζέντα. Με ποια θέματα θα πάει σε εκλογές; Τη διαφθορά και την ανάγκη ύπαρξης διαφάνειας στον δημόσιο βίο; Ή με την οικονομία και τα επιτεύγματά της σε αυτό τον τομέα; Μάλλον με το δεύτερο, γιατί οι εκλογές κρίνονται, κυρίως στην οικονομία. Αλλά τέτοιου είδους ατζέντα δεν έχει ακόμη διαμορφωθεί, καθώς μπορεί να μπήκαμε στην επιτήρηση και να βγήκαμε απ’ αυτήν “πλουσιότεροι”, αλλά αυτό δεν σημαίνει τίποτα για τους πολίτες εάν δεν το νοιώσουν και στην τσέπη τους.
Υπάρχει μια ακόμα περίπτωση που προκηρύσσει ο πρωθυπουργός νωρίτερα εκλογές. Όταν θέλει να πει πως έχει λαϊκή υποστήριξη για "αντιλαϊκό" μέτρο, όπως συνέβη π.χ. στην Ιαπωνία, όπου αίτια για την προκήρυξη πρόωρων εκλογών ήταν η ιδιωτικοποίηση των ταχυδρομείων. Όμως εδώ δεν είμαστε σε αυτήν την περίπτωση. Και πραγματικά με το θέμα των ομολόγων δεν μπορείς να πας σε εκλογές ότι και να δείχνουν οι μισθωμένες δημοσκοπήσεις.
Από την άλλη, ποιούς ευνοούν οι πρόωρες κάλπες; Οι πρόωρες εκλογές δεν ωφελούν κανέναν. Ακόμη και αυτούς που ζητούν εκλογές εδώ και τώρα. Όπως καταγράφεται και από τις δημοσκοπήσεις, το εκλογικό σώμα ζητά οι εκλογές να γίνουν στην ώρα τους.
Μπορεί, λοιπόν, ο πρωθυπουργός να έχει δηλώσει ότι «τέλος της τετραετίας είναι ο Μάρτιος 2008. ‘Όταν λέμε εξάντληση της τετραετίας, εννοούμε εξάντληση της τετραετίας», αλλά ο Καραμανλής μέχρι σήμερα έχει αποδείξει ότι λειτουργεί με την κοινή λογική. Και επειδή η ειλικρίνεια σπανίζει, γι’ αυτό εκλογές μάλλον από Σεπτέμβριο. Για να μην πούμε τον Μάρτιο του 2008. Το μέλλον θα δείξει…