Ο ρόλος που διαδραματίζουν τα ΜΜΕ στην σύγχρονη ελληνική κοινωνία, είναι σήμερα ιδιαίτερα επίκαιρος και σημαντικός. Τα ίδια τα ΜΜΕ σε μεγάλο βαθμό διαμορφώνουν τη συμπεριφορά του ίδιου του πολίτη και την κοινή γνώμη. Έχουν τη δύναμη να χαλκεύουν ή να εκμηδενίζουν αντιστάσεις. Να δημιουργούν ενεργούς ή παθητικούς πολίτες. Να αναδεικνύουν πρότυπα και στάσεις ζωής. Να προάγουν την πολιτισμική στάθμη, αν όντως εκτελούν το λειτούργημα τους σωστά, ή να συμβάλουν στη μείωση του πολιτισμικού πήχη της κοινωνίας. Να προωθούν αρχές, αξίες, οράματα και προσδοκίες. Να προασπίζονται ανθρώπινα δικαιώματα. Να προάγουν έργα ανθρώπων. Να συμβάλουν σε μια καλύτερη ποιότητα ζωής, διαποτισμένης με ίσες ευκαιρίες, ισότητα, σεβασμό των φύλων, ελευθεροτυπία, πλουραλισμό, πολυφωνία, πολιτισμική ανοχή και αποδοχή. Να βοηθούν στη λειτουργία του Δημοκρατικού πολιτεύματος, όταν αντικειμενικά ενημερώνουν τον πολίτη για τις δραστηριότητες της εκτελεστικής, νομοθετικής και δικαστικής εξουσίας.
Κι, όμως, ζώντας σε μια Χώρα, με έντονα τα σημάδια της κόπωσης, της φθοράς, της σήψης, δεν μπορούμε να παραμένουμε παθητικοί αποδέκτες των όσων γίνονται για μας χωρίς εμάς. Δεν μπορεί να μιλούμε όλοι για σήψη και διαφθορά, για το σπάσιμο του οικογενειακού ιστού και να μην αναζητούμε τα αίτια ή να μην προβληματιζόμαστε για το είδος και την ποιότητα των ανθρώπων, που γεννοβολούμε κι αναθρέφουμε, όταν μάλιστα δεν τους μεγαλώνουμε απομονωμένους μέσα σε ένα γυάλινο κλουβί, αλλά σε μια κοινωνία με έντονες αλληλοεπιδράσεις. Δεν μπορούμε να ωραιοποιούμε καταστάσεις ή να εθελοτυφλούμε για να είμαστε αρεστοί. Δεν μπορούμε να αναμένουμε από τον άγνωστο τρίτο να αντιδράσει “για να βγάλει το φίδι από τη τρύπα”, αν εμείς προτιμούμε τη σαγήνη του κοινωνικού ξεπεσμού ως πρότασης ζωής!! Δεν μπορούμε να μην αναλογιζόμαστε πόσο ευάλωτοι είναι οι νέοι και τα παιδιά από αλλαγές που μας κατακλύζουν κι από αρνητικές καταιγιστικές επιδράσεις των ΜΜΕ που μας βομβαρδίζουν ανελέητα. Αντίθετα, όλοι συνειδητοποιούμε τη δύναμη των ΜΜΕ και αντιλαμβανόμαστε πως στη σύγχρονη εποχή των ραγδαίων τεχνολογικών αλλαγών και της θαυμαστής ανάπτυξης της επικοινωνίας, ο ίδιος ο πλανήτης έγινε μια γειτονιά. Η ίδια η παγκοσμιοποίηση αναπαράγει ομοιογένεια στους τρόπους συμπεριφοράς. Η κουλτούρα κάθε τόπου μεταβάλλεται ραγδαία, ομοιογενειοποιείται κι αυτή. Τα ίδια πρότυπα ζωής μάς επιβάλλονται μέσα από τις ξενόφερτες σαπουνόπερες. Κι ο καθημερινός καταιγισμός αλλότριων προτύπων, των οποίων την ποιότητα ή το ήθος δεν είμαστε εμείς που αποφασίζουμε ή επιλέγουμε, μας καθιστά παθητικούς αποδέκτες και παρατηρητές. Όταν ο καταιγισμός αυτός γίνεται με κακής ποιότητας ερεθίσματα, σίγουρα μας ισοπεδώνει. Μας σμικρύνει ως ανθρώπους και μας αποξενώνει στις πλείστες περιπτώσεις, από την πραγματικότητα. Μας αναισθητοποιεί. Φτάσαμε στο σημείο να συμφιλιωθούμε με τον ίδιο τον θάνατο, τους φόνους, τους βιασμούς, τις κλοπές, τον ανθρώπινο πόνο, γιατί παρελαύνουν καθημερινά μπροστά στα μάτια μας και δεν μας κάνουν αίσθηση. Παρακολουθήσαμε τον πόλεμο στο Κόσσοβο, στο Ιράκ και στο Αφγανιστάν και δεν αντιδρούμε. Λες και βλέπουμε ταινίες. Βλέπουμε αιματοχυσίες στην Παλαιστίνη και στο Λίβανο και δεν ανατριχιάζουμε. Βλέπουμε βιαστές, θύματα τροχαίων, πτώματα, κακοποιά στοιχεία και έχουμε σε τέτοιο βαθμό αποκτήσει ανοσία που να μην μας κάνει αίσθηση η εικόνα.
Η πολυπλοκότητα στη σχέση πολιτικών και ΜΜΕ, οικονομικών και πολιτικών διασυνδέσεων και αλληλοεμπλεκόμενων συμφερόντων, σίγουρα είναι ένας φαύλος κύκλος και στη πραγματικότητα χρειάζεται σθεναρή πολιτική βούληση, ανεξαρτήτως πολιτικού ή άλλου κόστους, για να υποχρεωθούν τα ΜΜΕ να προωθούν με αντικειμενικότητα τις ειδήσεις, χωρίς, στο βωμό της ακροαματικότητας, να λαϊκίζουν.
Το μεγάλο ερώτημα είναι ποιος ακριβώς είναι που αποφασίζει τα πρότυπα ζωής που πλασάρουμε καθημερινά στα παιδιά μας μέσα από τις τηλεοπτικές μας οθόνες. Πρότυπα πλασματικά, φτιαχτά, που εξιδανικεύουν την δόξα, τη φήμη, τα λεφτά, την εξωτερική ομορφιά και καθίστανται ασυναγώνιστα, συγκριτικά με τα λιγότερο φανταχτερά, λιγότερο ελκυστικά πρότυπα που το σχολείο, η οικογένεια και η εκκλησία προωθούν.
Το εξίσου μεγάλο ερώτημα είναι ποιο μήνυμα εκπέμπουν καθημερινά και καθενυχτικά οι μικρές μας οθόνες, όταν ο ατομικισμός κονταροχτυπιέται με την κοινωνική αλληλεγγύη, όταν η ουσιαστική είδηση δεν πουλά και πρέπει να αντικατασταθεί με την αντιδεοντολογική υπερβολή κι όταν η αλήθεια γκρεμοτσακίζεται στο βωμό της τηλεθέασης και στην αρένα του ανταγωνισμού των καναλαρχών. Ή ακόμα όταν η ατάκα ανοίγει δρόμους προβολής και γίνεται πρώτη είδηση, διαμορφώνοντας μια συνειδητή επιλογή εκμαυλισμού της πολιτικής και εκφυλισμού της σοβαρότητας του ατόμου.
Η ελεύθερη ραδιοφωνία και τηλεόραση στη Χώρα μας πρωτοεμφανίστηκε για να χτυπήσει το κρατικό μονοπώλιο, να περιορίσει, όπως έλεγαν ευρύτατα τότε, την προπαγάνδα της εκάστοτε κυβέρνησης, να προσφέρει πολυφωνία, πλουραλισμό και περισσότερες επιλογές. Όμως, αξιολογώντας την πορεία της, διαφαίνεται πως, δυστυχώς, άναρχα και ραγδαία αναπτύχθηκε ο χώρος των ραδιοτηλεοπτικών μέσων. Το νομοθετικό πλαίσιο δεν στάθηκε ικανό να αναχαιτίσει κενά, να περιορίσει διαπλοκές, να ελέγξει την ποιότητα των προγραμμάτων, να αναχαιτίσει τον κοινωνικό εξευτελισμό. Το ίδιο το Εθνικό Συμβούλιο Ραδιοτηλεόρασης (ΕΣΡ) δεν φαίνεται ότι μπορεί να αντιμετωπίζει καίρια παραβάτες του νόμου, να απλώσει μακρύ χέρι και να επιβάλλει υποδειγματικές κυρώσεις σε όσους δεν συμμορφώνονται με αυτόν, με αποτέλεσμα να έχουν αποθρασυνθεί οι καναλάρχες. Απότοκος της ασυδοσίας αυτής είναι οι μαύρες λίστες, οι χρόνιοι αποκλεισμοί πολιτικών από προγράμματα, ο καθημερινός κατακλυσμός μας από σαπουνόπερες και εκπομπές που απευθύνονται σε αναλφάβητους πνευματικά και πολιτιστικά ανθρώπους.
Το όργιο της βίας, οι σεξουαλικές διαστροφές, τα υπονοούμενα, το φαινόμενο του αισθησιασμού προκαλεί, διεγείρει, προβληματίζει. Ο έρωτας, οι αρχές, οι αξίες, ο ρομαντισμός, η ευγένεια, η λεπτότητα, δεν πουλάνε πια. Η γυναίκα δεν είναι παρά μόνο σκεύος ηδονής και όσο πιο ξεγύμνωτη, τόσο πιο αρεστή στον παραγωγό. Η υποκουλτούρα πρυτανεύει. Θέλουν το μάτι μας να βρίσκεται καρφωμένο στη τηλεοπτική κλειδαρότρυπα, αχόρταγο, να εθίζεται στη ξένη υποκουλτούρα, στα ξενόφερτα πρότυπα, στα νέα ήθη και ύφη. Η κακή ποιότητα και τα χαμηλά τηλεοπτικά επίπεδα ανεξέλεγκτα λεηλατούν την οποιανδήποτε καλλιέργεια θα έπρεπε να καλλιεργεί η παιδεία, η οικογένεια, η εκκλησία. Ανταγωνίζεται επικίνδυνα το έργο των εκπαιδευτικών. Ρημάζει ανελέητα νεανικές ψυχές, περισσότερο ευάλωτες και επιδεκτικές σε τέτοια φαινόμενα, προτού προλάβουν καν να αποκτήσουν κριτική στάση απέναντι στα ραδιοτηλεοπτικά προγράμματα, χωρίς καν να καταφέρουν να αντιδράσουν. Η ηρωοποίηση και ωραιοποίηση αμφισβητούμενων προτύπων ζωής, δράσης και συμπεριφοράς εμπλουτίζουν το αρνητικό σκηνικό κι έρχεται να αντιπαλέψει και να καταστρέψει σωστά πρότυπα.
Τα ίδια τα παιδιά μας θεοποιούν τον κάθε “Πρόδρομο” και την κάθε «Καλομοίρα», που θα έκαναν το παν για να κερδίσουν στο παιγνίδι, εμπαίζοντας τη νοημοσύνη μας για να αμειφθούν πλουσιοπάροχα από την ανοχή μας. Η μαζική και ψυχοφθόρος υποκουλτούρα έγινε το καθημερινό μας ψωμοτύρι. Άρχισαν να μας αρέσουν τα κλουβιά με τις κάμερες, το τσίρκο με τα παιδιά να πιθηκίζουν ανθρώπινα και το ξεγύμνωμα, ψυχικό και σωματικό, για μια χούφτα ευρώ και μια δόση δημοσιότητας στον κόσμο του Τίποτα.
Εμείς οι ίδιοι οι γονείς και γενικότερα οι παντός είδους καταναλωτές πρέπει κάποτε να κατανοήσουμε από τη μια τις ευθύνες της αδράνειας και από την άλλη ότι όπου το κέρδος είναι κυρίαρχο στοιχείο, η αυτορρύθμιση ως μέτρο δεν είναι αρκετό. Το να κρυβόμαστε ή να χαλαρώνουμε επικίνδυνα τα αντανακλαστικά μας, γιατί κάποιοι έμποροι σκουπιδιών θέλουν να περάσουν τις πολιτισμικές χωματερές ως πρόταση αισθητικής, είναι επικίνδυνο, δεν μπορούμε, με πρόσχημα την ελευθεροτυπία, να κατεβάζουμε τον πήχη του πολιτισμού μας χαμηλά, τόσο χαμηλά, τόσο επικίνδυνα χαμηλά που νέα παιδιά, ρακοσυλλέκτες στο τηλεοπτικό σκουπιδαριό να αισθάνονται …σαν στο σπίτι τους!! Πρέπει να αντιδράσουμε και μάλιστα άμεσα στον κατήφορο που έχουμε πάρει ως κοινωνία, δεν πάει άλλο…ή μήπως έχετε την απορία να γνωρίσετε εάν “το πηγάδι έχει πάτο”;
Κι, όμως, ζώντας σε μια Χώρα, με έντονα τα σημάδια της κόπωσης, της φθοράς, της σήψης, δεν μπορούμε να παραμένουμε παθητικοί αποδέκτες των όσων γίνονται για μας χωρίς εμάς. Δεν μπορεί να μιλούμε όλοι για σήψη και διαφθορά, για το σπάσιμο του οικογενειακού ιστού και να μην αναζητούμε τα αίτια ή να μην προβληματιζόμαστε για το είδος και την ποιότητα των ανθρώπων, που γεννοβολούμε κι αναθρέφουμε, όταν μάλιστα δεν τους μεγαλώνουμε απομονωμένους μέσα σε ένα γυάλινο κλουβί, αλλά σε μια κοινωνία με έντονες αλληλοεπιδράσεις. Δεν μπορούμε να ωραιοποιούμε καταστάσεις ή να εθελοτυφλούμε για να είμαστε αρεστοί. Δεν μπορούμε να αναμένουμε από τον άγνωστο τρίτο να αντιδράσει “για να βγάλει το φίδι από τη τρύπα”, αν εμείς προτιμούμε τη σαγήνη του κοινωνικού ξεπεσμού ως πρότασης ζωής!! Δεν μπορούμε να μην αναλογιζόμαστε πόσο ευάλωτοι είναι οι νέοι και τα παιδιά από αλλαγές που μας κατακλύζουν κι από αρνητικές καταιγιστικές επιδράσεις των ΜΜΕ που μας βομβαρδίζουν ανελέητα. Αντίθετα, όλοι συνειδητοποιούμε τη δύναμη των ΜΜΕ και αντιλαμβανόμαστε πως στη σύγχρονη εποχή των ραγδαίων τεχνολογικών αλλαγών και της θαυμαστής ανάπτυξης της επικοινωνίας, ο ίδιος ο πλανήτης έγινε μια γειτονιά. Η ίδια η παγκοσμιοποίηση αναπαράγει ομοιογένεια στους τρόπους συμπεριφοράς. Η κουλτούρα κάθε τόπου μεταβάλλεται ραγδαία, ομοιογενειοποιείται κι αυτή. Τα ίδια πρότυπα ζωής μάς επιβάλλονται μέσα από τις ξενόφερτες σαπουνόπερες. Κι ο καθημερινός καταιγισμός αλλότριων προτύπων, των οποίων την ποιότητα ή το ήθος δεν είμαστε εμείς που αποφασίζουμε ή επιλέγουμε, μας καθιστά παθητικούς αποδέκτες και παρατηρητές. Όταν ο καταιγισμός αυτός γίνεται με κακής ποιότητας ερεθίσματα, σίγουρα μας ισοπεδώνει. Μας σμικρύνει ως ανθρώπους και μας αποξενώνει στις πλείστες περιπτώσεις, από την πραγματικότητα. Μας αναισθητοποιεί. Φτάσαμε στο σημείο να συμφιλιωθούμε με τον ίδιο τον θάνατο, τους φόνους, τους βιασμούς, τις κλοπές, τον ανθρώπινο πόνο, γιατί παρελαύνουν καθημερινά μπροστά στα μάτια μας και δεν μας κάνουν αίσθηση. Παρακολουθήσαμε τον πόλεμο στο Κόσσοβο, στο Ιράκ και στο Αφγανιστάν και δεν αντιδρούμε. Λες και βλέπουμε ταινίες. Βλέπουμε αιματοχυσίες στην Παλαιστίνη και στο Λίβανο και δεν ανατριχιάζουμε. Βλέπουμε βιαστές, θύματα τροχαίων, πτώματα, κακοποιά στοιχεία και έχουμε σε τέτοιο βαθμό αποκτήσει ανοσία που να μην μας κάνει αίσθηση η εικόνα.
Η πολυπλοκότητα στη σχέση πολιτικών και ΜΜΕ, οικονομικών και πολιτικών διασυνδέσεων και αλληλοεμπλεκόμενων συμφερόντων, σίγουρα είναι ένας φαύλος κύκλος και στη πραγματικότητα χρειάζεται σθεναρή πολιτική βούληση, ανεξαρτήτως πολιτικού ή άλλου κόστους, για να υποχρεωθούν τα ΜΜΕ να προωθούν με αντικειμενικότητα τις ειδήσεις, χωρίς, στο βωμό της ακροαματικότητας, να λαϊκίζουν.
Το μεγάλο ερώτημα είναι ποιος ακριβώς είναι που αποφασίζει τα πρότυπα ζωής που πλασάρουμε καθημερινά στα παιδιά μας μέσα από τις τηλεοπτικές μας οθόνες. Πρότυπα πλασματικά, φτιαχτά, που εξιδανικεύουν την δόξα, τη φήμη, τα λεφτά, την εξωτερική ομορφιά και καθίστανται ασυναγώνιστα, συγκριτικά με τα λιγότερο φανταχτερά, λιγότερο ελκυστικά πρότυπα που το σχολείο, η οικογένεια και η εκκλησία προωθούν.
Το εξίσου μεγάλο ερώτημα είναι ποιο μήνυμα εκπέμπουν καθημερινά και καθενυχτικά οι μικρές μας οθόνες, όταν ο ατομικισμός κονταροχτυπιέται με την κοινωνική αλληλεγγύη, όταν η ουσιαστική είδηση δεν πουλά και πρέπει να αντικατασταθεί με την αντιδεοντολογική υπερβολή κι όταν η αλήθεια γκρεμοτσακίζεται στο βωμό της τηλεθέασης και στην αρένα του ανταγωνισμού των καναλαρχών. Ή ακόμα όταν η ατάκα ανοίγει δρόμους προβολής και γίνεται πρώτη είδηση, διαμορφώνοντας μια συνειδητή επιλογή εκμαυλισμού της πολιτικής και εκφυλισμού της σοβαρότητας του ατόμου.
Η ελεύθερη ραδιοφωνία και τηλεόραση στη Χώρα μας πρωτοεμφανίστηκε για να χτυπήσει το κρατικό μονοπώλιο, να περιορίσει, όπως έλεγαν ευρύτατα τότε, την προπαγάνδα της εκάστοτε κυβέρνησης, να προσφέρει πολυφωνία, πλουραλισμό και περισσότερες επιλογές. Όμως, αξιολογώντας την πορεία της, διαφαίνεται πως, δυστυχώς, άναρχα και ραγδαία αναπτύχθηκε ο χώρος των ραδιοτηλεοπτικών μέσων. Το νομοθετικό πλαίσιο δεν στάθηκε ικανό να αναχαιτίσει κενά, να περιορίσει διαπλοκές, να ελέγξει την ποιότητα των προγραμμάτων, να αναχαιτίσει τον κοινωνικό εξευτελισμό. Το ίδιο το Εθνικό Συμβούλιο Ραδιοτηλεόρασης (ΕΣΡ) δεν φαίνεται ότι μπορεί να αντιμετωπίζει καίρια παραβάτες του νόμου, να απλώσει μακρύ χέρι και να επιβάλλει υποδειγματικές κυρώσεις σε όσους δεν συμμορφώνονται με αυτόν, με αποτέλεσμα να έχουν αποθρασυνθεί οι καναλάρχες. Απότοκος της ασυδοσίας αυτής είναι οι μαύρες λίστες, οι χρόνιοι αποκλεισμοί πολιτικών από προγράμματα, ο καθημερινός κατακλυσμός μας από σαπουνόπερες και εκπομπές που απευθύνονται σε αναλφάβητους πνευματικά και πολιτιστικά ανθρώπους.
Το όργιο της βίας, οι σεξουαλικές διαστροφές, τα υπονοούμενα, το φαινόμενο του αισθησιασμού προκαλεί, διεγείρει, προβληματίζει. Ο έρωτας, οι αρχές, οι αξίες, ο ρομαντισμός, η ευγένεια, η λεπτότητα, δεν πουλάνε πια. Η γυναίκα δεν είναι παρά μόνο σκεύος ηδονής και όσο πιο ξεγύμνωτη, τόσο πιο αρεστή στον παραγωγό. Η υποκουλτούρα πρυτανεύει. Θέλουν το μάτι μας να βρίσκεται καρφωμένο στη τηλεοπτική κλειδαρότρυπα, αχόρταγο, να εθίζεται στη ξένη υποκουλτούρα, στα ξενόφερτα πρότυπα, στα νέα ήθη και ύφη. Η κακή ποιότητα και τα χαμηλά τηλεοπτικά επίπεδα ανεξέλεγκτα λεηλατούν την οποιανδήποτε καλλιέργεια θα έπρεπε να καλλιεργεί η παιδεία, η οικογένεια, η εκκλησία. Ανταγωνίζεται επικίνδυνα το έργο των εκπαιδευτικών. Ρημάζει ανελέητα νεανικές ψυχές, περισσότερο ευάλωτες και επιδεκτικές σε τέτοια φαινόμενα, προτού προλάβουν καν να αποκτήσουν κριτική στάση απέναντι στα ραδιοτηλεοπτικά προγράμματα, χωρίς καν να καταφέρουν να αντιδράσουν. Η ηρωοποίηση και ωραιοποίηση αμφισβητούμενων προτύπων ζωής, δράσης και συμπεριφοράς εμπλουτίζουν το αρνητικό σκηνικό κι έρχεται να αντιπαλέψει και να καταστρέψει σωστά πρότυπα.
Τα ίδια τα παιδιά μας θεοποιούν τον κάθε “Πρόδρομο” και την κάθε «Καλομοίρα», που θα έκαναν το παν για να κερδίσουν στο παιγνίδι, εμπαίζοντας τη νοημοσύνη μας για να αμειφθούν πλουσιοπάροχα από την ανοχή μας. Η μαζική και ψυχοφθόρος υποκουλτούρα έγινε το καθημερινό μας ψωμοτύρι. Άρχισαν να μας αρέσουν τα κλουβιά με τις κάμερες, το τσίρκο με τα παιδιά να πιθηκίζουν ανθρώπινα και το ξεγύμνωμα, ψυχικό και σωματικό, για μια χούφτα ευρώ και μια δόση δημοσιότητας στον κόσμο του Τίποτα.
Εμείς οι ίδιοι οι γονείς και γενικότερα οι παντός είδους καταναλωτές πρέπει κάποτε να κατανοήσουμε από τη μια τις ευθύνες της αδράνειας και από την άλλη ότι όπου το κέρδος είναι κυρίαρχο στοιχείο, η αυτορρύθμιση ως μέτρο δεν είναι αρκετό. Το να κρυβόμαστε ή να χαλαρώνουμε επικίνδυνα τα αντανακλαστικά μας, γιατί κάποιοι έμποροι σκουπιδιών θέλουν να περάσουν τις πολιτισμικές χωματερές ως πρόταση αισθητικής, είναι επικίνδυνο, δεν μπορούμε, με πρόσχημα την ελευθεροτυπία, να κατεβάζουμε τον πήχη του πολιτισμού μας χαμηλά, τόσο χαμηλά, τόσο επικίνδυνα χαμηλά που νέα παιδιά, ρακοσυλλέκτες στο τηλεοπτικό σκουπιδαριό να αισθάνονται …σαν στο σπίτι τους!! Πρέπει να αντιδράσουμε και μάλιστα άμεσα στον κατήφορο που έχουμε πάρει ως κοινωνία, δεν πάει άλλο…ή μήπως έχετε την απορία να γνωρίσετε εάν “το πηγάδι έχει πάτο”;
